Tom Hughes als Prins Albert in de serie VICTORIA trekt vele zwijmelende vrouwelijke kijkers. Maar hoe zag Prins Prins Albert er in het echt uit? Was hij in werkelijkheid ook zo knap? Vandaag laat ik jullie enkele portretten van hem zien, en vertel wat tijdgenoten over hem loslieten. Met niet in de laatste plaats Victoria, natuurlijk. Verder ontdekte ik in mijn zoektocht naar de prins nog een schoonheidsfeitje, waar maar weinig mensen vanaf weten…

Net als bij Koningin Victoria, zijn er van Prins Albert heel wat portretten gemaakt. En zoals dat ging in de periode waarin de fotografie nog maar net in opkomst was, gaat het hier zowel om geschilderde als gefotografeerde afbeeldingen van de prins-gemaal. Geschilderde portretten konden geflatteerd worden, terwijl de fotografie ook de minder fraaie kanten van een persoon in volle glorie liet zien. Al kon een goede fotograaf ook best een handje helpen…

Uit Alberts jeugd zijn er niet zo veel afbeeldingen bekend. Hij was, ondanks het plan dat hij ooit eens met de Britse troonopvolgster zou trouwen, tenslotte nog maar een onbeduidende Duitse prins. Als kleine jongen werd hij omschreven als “een eekhoorntje met grote zwarte ogen”. Later kreeg hij volgens bronnen blauwe ogen, en werd hij door zijn oma “pretty as an angel” genoemd. Qua postuur vonden sommigen hem te iel voor een jongen, en had hij een wat zwakke constitutie.

Die zwakke constitutie zou hij zijn hele leven wel houden, ook al was hij wel sportief. In zijn tienerjaren werd hij als knap beschreven, wat op zijn 16^e bevestigd werd door de reactie van prinses Victoria bij hun eerste ontmoeting. Zij schreef in haar dagboek:

“Albert, who is just as tall as Ernest but stouter, is extremely handsome; his hair is about the same colour as mine; his eyes are large and blue, and he has a beautiful nose and a very sweet mouth with fine teeth; but the charm of his countenance is his expression, which is most delightful.”

Dit koninklijke zegel van goedkeuring gaf Victoria niet lichtzinnig: Uit andere dagboekfragmenten blijkt, dat ze behoorlijk kritisch en scherp uit de hoek kon komen. Complimenten werden niet zomaar rondgestrooid. De Nederlandse prinsen van Oranje, die op het moment van Victoria’s ontmoeting ook aan het hof waren, betitelde Victoria gewoonweg als lelijk.  We mogen er daarom wel vanuit gaan, dat haar omschrijving van Albert oprecht was. En ze vergaf het hem zelfs dat hij bij haar diner en feest niet de hele tijd aanwezig was, omdat hij moe was en maagklachten had. Naar haar oom Leopold schreef ze nog:

“[…] [H]ow much I like him in every way. […] He has […] the most pleasing and delightful exterior and appearance you can possibly see.”

Victoria was dus vanaf het begin weg van Albert,  maar ook andere bronnen uit de tijd voor hun huwelijk omschrijven Albert als “very handsome” en “well built”. Hij zal dus bepaald niet lelijk zijn geweest. Zou de schilder van onderstaand schilderij veel moeite hebben gehad om deze mooie jongeman te portretteren? De portretten van Albert zijn over het algemeen behoorlijk consistent, dus het lijkt erop dat er niet zo veel weg te poetsen viel (in tegenstelling tot bij Victoria…).

Bij de tweede ontmoeting met Albert, viel Victoria als een blok voor hem. In 1839 schreef Victoria: “It was with some emotion that I beheld Albert – who is beautiful.” Ze kon maar moeilijk haar ogen van hem afhouden, en een aanzoek volgde dan ook snel. “[H]e is perfection; perfection in every way – in beauty – in everything!”

Een klein schoonheidsfoutje?

‘Perfect mooi’ was Albert dus, volgens zijn aanstaande vrouw. En naar mijn eigen bescheiden mening was hij inderdaad niet lelijk. Wel heb ik tot mijn verrassing een bijzondere ontdekking gedaan; één opvallend uiterlijke kenmerk, dat ik in geen enkele schriftelijke bron heb teruggevonden. Een kenmerk dat op schilderijen en slimme foto’s weggewerkt is, maar niet bij minder professioneel gemaakte foto’s. Albert keek scheel.

Op de eerste foto die van hem gemaakt is, in 1842, – overigens überhaupt de eerste foto van een Britse royal ooit – is duidelijk te zien dat hij strabisme heeft. Zijn linkeroog staat niet recht, maar naar buiten toe. Toch nog een kleine imperfectie bij de verder zo perfecte prins.

Maar blijkbaar vond men dat niet erg. Gelukkig maar, want in de victoriaanse tijd kon men vaak juist wel genadeloos kritisch zijn op imperfecties, in verband met angst voor erfelijkheid of een verondersteld samenhangend slecht karakter. Maar niet in het geval van Albert, dus. Het was geen probleem. Victoria viel als een blok voor zijn blauwe ogen, Albert had geen beperkingen met zien, en niemand heeft het zelfs maar belangrijk genoeg gevonden om zijn imperfectie op te schrijven voor het nageslacht.

Zelf vond ik het wel interessant om te ontdekken, en wel om twee redenen. Ten eerste heeft mijn eigen Mr. W. een zeer gelijkende vorm van strabisme (anders was het me misschien niet eens opgevallen), en ten tweede zegt het iets over hoe men in de 19^e eeuw naar uiterlijkheden keek. Wat betreft portretten van Albert kun je zien dat op schilderijen het luie oog meestal is weggewerkt. En de bekende foto’s werden door betere fotografen bijna altijd en profil geschoten, zodat het niet zo opviel. Blijkbaar vond men het toch belangrijk om er zo perfect mogelijk op te staan. Niets menselijks was ook de Victorianen vreemd.

Getrouwd met Victoria, de latere jaren

De meeste afbeeldingen van Albert zijn gemaakt in de tijd dat hij met Victoria getrouwd was. Niet zo gek natuurlijk, want opeens was hij een invloedrijk man (al was hij niet zo invloedrijk als hij zou willen). In de eerste jaren zien we nog een fitte, slanke Albert. Victoria vond haar echtgenoot duidelijk sexy, zo blijkt wederom uit haar dagboek:

“He does look so beautiful in his shirt only, with his beautiful throat seen.”

Maar net zoals iedereen worden ook knappe jonge prinsen ouder. Naarmate de jaren vorderden, werd Albert wat dikker, en kaal. Dat wil niet zeggen dat hij niet ijdel was, want tot groot vermaak van de pers droeg Albert een korset. In het midden van de 19^e eeuw was deze ook voor mannen in de mode gekomen, maar de meeste mensen vonden het voor mannen maar belachelijk ijdel.

Helaas ging Alberts gezondheid vanaf de jaren 1855 achteruit. In een biografie over koningin Victoria uit 1921 staat een niet zo aardige passage, waarin Albert ‘behoorlijk kaal’ en ‘vadsig’ wordt genoemd, met een ‘kromgebogen houding’. Hij zag er moe en ‘ziekelijk geel’ uit.

Geen fraaie omschrijving, maar het kan goed kloppen. Albert was namelijk overwerkt, doordat hij veel eigen projecten had en taken van Victoria had ovegenomen. Zijzelf was immers regelmatig uit de running geweest door voortdurende zwangerschappen en postnatale depressies. De werkdruk had invloed op Alberts spijsvertering, waarvan hij steeds meer last kreeg. Maar op de achtergrond speelde waarschijnlijk ook een aandoening mee.

In 1861 bleek Albert helemaal uitgeput. Internationale politieke spanningen, zorgen om de losbandige kroonprins Bertie, en aanhoudende maagklachten eisten hun tol. Hoewel de koninklijke lijfartsen er luchtig over deden, schreef Oom Leopold wel degelijk dat hij zich zorgen maakte over Albert, omdat hij er zo slecht en uitgeput uitzag.

Veel te laat zagen de doktoren dat het echt niet goed ging. Pas in december stelden ze een (foute) diagnose: Albert zou de gevreesde buiktyfus hebben. Tegenwoordig denkt men echter eerder aan maagkanker, of de gevolgen van een onbehandelde ziekte van Crohn. Alberts artsen waren abuis en te laat in hun diagnose, maar hadden überhaupt weinig kunnen uitrichten. Tegen geen van de gesuggereerde ziektes was een eigentijdse behandeling opgewassen. Albert stierf, veel te vroeg, op 14 december 1861 op 42-jarige leeftijd. Victoria zou haar hele leven voor hem in de rouw blijven.

Snif. Ik drink even een versterkend kopje thee.

---

Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:
Stanley Weintraub: Albert – Uncrowned King (1997).
Helen Rappaport: Queen Victoria – A Biographical Companion (2003).
Lytton Strachey: Queen Victoria (1921).
Rebecca English: Was Albert killed by Crohn’s disease? Prince’s death has been blamed on typhoid until now. In: Dailymail.co.uk, 17 december 2011.