Ons kerstfeest is natuurlijk niet compleet zonder feestelijk Victoriaans kerstgebak. De cake van dit jaar mag met recht Victoriaans genoemd worden, want hij werd erg geliefd in het midden van de 19^e eeuw, waarbij men gebruik maakte van destijds nieuwe baktechnieken. Belangrijk voordeel: Hij is relatief snel gemaakt. En daarbij is hij ook nog erg lekker.

Britse kerstbaksels worden traditioneel veelal gevuld met rozijnen en krenten, ook wel plums genoemd. Dit gedroogde fruit was lekker zoet, en was een luxe, niet alledaagse lekkernij. Daarnaast was het ook nog eens lang houdbaar. Een handig ingredient dus, in de koudste maanden van het  jaar. Voorbeelden van typisch Britse kerstgerechten met het gedroogde fruit zijn de Christmas pudding, de twelfth cake (ook wel plum cake genoemd), en mince pies.

Aan het begin van de 19^e eeuw vierde men Kerstmis net een beetje anders dan wij tegenwoordig. De kerstperiode besloeg twaalf dagen, van 25 december tot en met 6 januari (Driekoningen). En op de laatste avond werd Twelfth Night gevierd. Bij deze gelegenheid hoorde naast allerlei spelletjes, muziek en vertier de twelfth cake, een met gedroogd fruit gevulde cake op basis van gistdeeg. Deze cake was in principe een plum cake, en als hij op een bepaalde manier gedecoreerd was met eiwitglazuur en marsepein, werd het een twefth cake. Vaak zat er een muntje of een gedroogde erwt in verstopt, wat weer hoorde bij een traditioneel Twelfth Night-spel.

De Christmas pudding werd eigenlijk het hele jaar door gegeten als plum pudding, en was niet specifiek aan Kerstmis gebonden. Totdat Charles Dickens zijn befaamde scène in A Christmas Carol schreef, en Eliza Acton de naam ‘Christmas pudding’ aan haar lekkerste plum pudding gaf. Vanaf dat moment was een traditie geboren.

En dan de Christmas cake, het gebak van vandaag. Deze cake kwam langzaam in de plaats van de traditionele, Georgiaanse twelfth cake, en is dus op-en-top Victoriaans te noemen. Het voordeel van de cake was dat hij veel sneller te maken was dan zijn oudere broer, en dat hij bovendien gemaakt werd met (gemakkelijk) baksoda en azijn als rijsmiddel. Toch wel handig binnen drukke huishoudens, of in de bakkerij. Een nadeel: De cake was minder lang houdbaar dan twelfth cake, tenzij je hem liet volzuigen met sterke drank. Mijn recept van Mrs. Beeton uit 1861 laat dit echter achterwege.

Christmas cake door Mrs. Beeton

Het recept van Mrs. Beeton vond ik stiekem een beetje onhandig. Het maakt namelijk gebruik van theekopjes als maatvoering, en dat is niet bepaald een nauwkeurige meetmethode. Daarnaast dient zich meteen de vraag aan, welke inhoud een Victoriaans theekopje had! Ik ben uitgegaan van 190 ml, en maakte de helft van het recept, omdat we kerst dit jaar met zijn tweeën vieren. Voor een grotere cake kun je natuurlijk zelf de hoeveelheden weer verdubbelen.

Zo kwam ik uit op de volgende ingrediëntenlijst in gemakkelijke grammen en milliliters:

Ingrediënten voor een bakvorm van ca. 1 liter (12 plakken)

• 255 gram bloem
• 90 gram gesmolten boter
• 95 ml room
• 190 ml black treacle
• 80 gram lichte basterdsuiker
• 1 ei (M)
• 7 gram gemberpoeder
• 112 gram rozijnen
• ½ theelepel baksoda
• ½ eetlepel azijn

De smaakmakers van dit recept zijn black treacle en gember. Black treacle is een dik soort suikerstroop die je kunt vervangen door blackstrap melasse, dat je onder andere kunt kopen bij Holland & Barrett. In Groot-Brittannië is het Victoriaanse merk Lyle’s nog altijd de bekendste fabrikant van black treacle. Je kunt het vinden in online winkels.

Je kunt de cake in een kleine springvorm bakken. Zelf koos ik voor een van mijn mooie koperen bakvormen, met een inhoud van circa 1 liter voor dit recept, waarbij er ruimte blijft voor het rijzen.

Bereidingswijze:

Bereid je bakvorm voor door hem in te vetten en in te bloemen. Zet de vorm apart. Verwarm de oven (boven- en onderwarmte) voor op 160 graden. Smelt alvast de boter op een zo laag mogelijk vuur, maar laat hem niet heet worden. Klop het ei schuimig. Meng in een kom alle droge ingrediënten door elkaar, en voeg daaraan achtereenvolgens al roerende de boter, de room, de treacle en het ei toe. Roer het beslag gedurende een aantal minuten stevig door; dat kan met een keukenmachine, of gewoon met een houten lepel.

Doe de baksoda in een schaaltje en voeg daarbij de azijn. Meng het goed door elkaar, zodat je geen klontjes krijgt. Deze combinatie zal flink gaan schuimen; dat hoort zo. Voeg het mengsel bij je beslag en zorg ervoor dat het zorgvuldig door het beslag wordt gemengd.

Giet het beslag in de bakvorm en zet hem meteen in de oven. Bak de cake gedurende ca. 115-125 minuten gaar. Na een uur verlaagde ik de oventemperatuur naar 140 graden. Als de cake te donker wordt, kun je hem bedekken met aluminiumfolie. De cake is gaar wanneer een cakeprikker er schoon uit komt.

Haal de cake uit de oven en laat hem 5 à 10 minuten staan. Stort de cake op een rooster en laat hem afkoelen. De cake is in de koelkast een week houdbaar, en is na de eerste dag het lekkerst.

Dit jaar moeten we onze kerstcake alleen opeten, maar culinair gezien vinden we dat geen straf. Vooral Mr. W. is erg te spreken over de duidelijke gembersmaak, en ik vind de combinatie met de rozijnen het lekkerst. Uiteindelijk ben ik zelf eerlijk gezegd meer fan van twelfth cake, maar het is echt een vergelijking tussen lekker en nóg lekkerder! Tegelijkertijd was ik nu blij met de kortere bereidingstijd en de kortere ingrediëntenlijst. Eindoordeel: Voor herhaling vatbaar!

Ik hoop dat ik jullie heb mogen inspireren tot een leuk bakproject in de kerstvakantie. De cake smaakt goed bij een kopje thee, met een fijne kerstfilm erbij, zoals A Christmas Carol of The Man Who Invented Christmas!