Een cake mee naar school, dat is leuk als je jarig bent. Maar de ‘schoolcake’ die Mrs. Beeton in haar kookboek noemt, is waarschijnlijk niet per definitie gebruikt als traktatie voor jarige kinderen. Veel kinderen uit de gegoede middenklasse en de elite gingen in de 19^e eeuw namelijk naar een kostschool, en kregen daar regelmatig wat te snoepen opgestuurd door hun ouders. Als ze mazzel hadden, natuurlijk. Vandaag deel ik een lekker recept – dat heus ook mee mag naar de werkplek.

In het Groot-Brittannië van de 19^e eeuw was scholing voor veel kinderen geen vanzelfsprekendheid. De overheid had onderwijs nog niet in haar takenpakket ondergebracht, wat betekende dat scholing privé, door kerken, of via liefdadigheid werd geregeld.

Verschillende scholen in Victoriaans Engeland

Wie rijk was, stuurde zijn zoon naar een zogenaamde public school, waarvan Eton College en Rugby School bekende voorbeelden zijn. Dit waren kostscholen waar de jongens bijna het hele jaar door woonden. Zij zagen hun ouders en broers en zussen slechts in de vakanties. De public schools waren alleen toegankelijk voor jongens, en dat is tot op de dag van vandaag vaak nog zo. Meisjes uit dezelfde gezinnen kregen meestal thuis privéles.

Het kostschoolprincipe gold ook voor veel private schools; een optie voor jongens en meisjes, maar uiteraard gingen zij wel naar gescheiden scholen. De termen public en private zijn voor ons misschien wat verwarrend, maar kort gezegd zit het verschil hem in de historische achtergrond van de onderwijsinstituten. Uiteindelijk moest voor beide soorten scholen vaak flink door de ouders in de buidel worden getast – en zo koos men vaak heel praktisch voor een school die het beste te betalen was.

Soms kon een private school vrij klein en eenvoudig zijn. Er waren bijvoorbeeld dominees of huisvrouwen die een dergelijke school voor jongens of meisjes startten, zoals de vader van Jane Austen, of latere kookboekenschrijfster Eliza Acton. Met de zorg voor enkele leerlingen vulden zij hun inkomen aan.

Kinderen uit de arbeidersklasse woonden meestal gewoon thuis. Als zij al scholing kregen – vaak via liefdadigheidsinstanties – dan gebeurde dit naast hun werk, bijvoorbeeld op zaterdagmiddag of de zondag.

Het wel en wee van het leven op Victoriaanse kostscholen is onderwerp in veel literatuur van die tijd. Denk bijvoorbeeld aan de verschrikkelijke schooltijd van Jane Eyre van Charlotte Brontë (gebaseerd op de schooltijd van de schrijfster zelf), de school van Mr. Squeers in Charles Dickens’ Nicholas Nickleby, en de schoolcarrière van David Copperfield in de gelijknamige roman van Dickens. In de laatstgenoemde roman wordt uitgebreid beschreven hoe David zijn eigen voorraad cake deelt met andere leerlingen.

Een cake om op te sturen

De cake die ik voor vandaag gebakken heb, was geschikt om op te sturen naar kinderen op de kostschool, zoals de titel van het recept al zegt: ‘Common Cake, suitable for sending to Children at School’. Dat de cake voor kinderen bedoeld was én geschikt om te versturen, blijkt al uit de ingrediënten van het recept.

De cake wordt gemaakt met vrij sobere ingrediënten (geen ei, weinig boter en suiker), want te rijk eten vond men voor kinderen niet gezond. De cake wordt wel goed op smaak gebracht met enkele specerijen, die niet al te pittig zijn – ook weer zeer geschikt voor kinderen, dus.

Mrs. Beeton geeft een groot recept, waarmee ze genoeg deeg voor twee cakes tegelijkertijd maakt. Handig, voor als je kinderen op twee verschillende scholen had zitten. De cake is stevig en vrij broodachtig, en blijft bovendien lang goed. Zo valt hij dus prima per post te versturen.

Een ouderwets recept

Het recept voor de cake is vermoedelijk relatief oud, waarschijnlijk uit het begin van de 19^e eeuw, of zelfs nog ouder. Er wordt namelijk gebruik gemaakt van vloeibare gist afkomstig van de bierbrouwer, en dat was ten tijde van het verschijnen van Mrs. Beeton’s kookboek in 1861 al best ouderwets. (Tip: In aflevering 1 van Victorian Bakers kun je zien hoe gist van de brouwerij gebruikt werd door bakkers in de buurt.) Ook het gebruik van weinig suiker duidt op een oud recept, uit een tijd waarin suiker nog erg prijzig was om aan te schaffen.

Al met al maken de ingrediënten dat het resultaat een zeer verantwoorde cake is; zeker voor wie in januari weer goede voornemens heeft gemaakt! De cake is een stuk minder zoet en vet dan gangbare moderne cakes, en is qua structuur wat broodachtig. Ik maakte de helft van Mrs. Beetons recept, en gebruikte verse bakkersgist in plaats van gist van de bierbrouwer.

Zo maak je de cake:

Ingrediënten (op kamertemperatuur):

• 455 gram bloem + extra
• 55 gram boter
• 110 gram suiker
• 1 grote eetlepel karwijzaad
• ½ eetlepel gemalen piment
• 225 gram krenten (ik had te weinig krenten in huis en voegde ook een handvol rozijnen toe)
• 285 ml melk
• 10 gram verse gist (bijv. Bruggeman bakkersgist)

Bereidingswijze:

Meng in een kom de boter met de bloem totdat je fijne kruimels hebt, en meng daar de suiker, specerijen en krenten doorheen. Warm in een pannetje de melk op tot lichaamstemperatuur, en giet een beetje ervan bij de gist. Zorg ervoor dat de gist goed oplost, en roer dan de resterende melk erdoorheen.

Giet de melk bij het droge mengsel, en meng goed totdat je een mooi deeg krijgt. Voeg eventueel een beetje meer bloem toe, zodat het deeg niet te plakkerig is, en kneed het geheel goed door. Doe het deeg in een cakevorm (30 x 10 x 7 cm) die bekleed is met bakpapier, en bedek de cakevorm met een theedoek. Laat het deeg rijzen op een warme plek gedurende 1½ uur. Verwarm de oven (boven- en onderwarmte) voor op 180 graden en bak de cake gedurende ca. 45-60 minuten. Haal de cake meteen uit de vorm en laat hem volledig afkoelen.

De cake is een week buiten de koelkast houdbaar, en wordt naarmate hij ouder wordt alleen maar lekkerder, omdat alle smaken doortrekken. Tip: Hij is het lekkerst met een beetje boter erop.

Deze cake was bij ons thuis zo’n succes dat dit recept zeker in mijn repertoire blijft staan; een lekker en verantwoord tussendoortje, en daarnaast ontzettend leuk om bijvoorbeeld cadeau te geven. Ik ben dan ook erg blij met deze nieuwe Victoriaanse ontdekking!

Tijd voor thee. Bij deze cake past een zwarte thee met een wolkje melk.