In december word ik altijd schandalig verwend. Niet alleen vieren Mr. W. en ik Sinterklaas, en viert onze familie een uitbundig Duits Kerstfeest; ik ben ook nog eens jarig in deze toch al feestelijke laatste maand van het jaar. En ik had het niet beter kunnen wensen, want mijn gulle gevers waren duidelijk goed op de hoogte van mijn hobby. Ik heb een heleboel cadeautjes gekregen met een victoriaans thema. En vandaag laat ik graag aan jullie zien wat er voor mij zoal onder de boom te wachten lag.

Het is heus niet dat ik zit te vissen, of zo. Maar aangezien ik mijn familie en vrienden regelmatig de oren van het hoofd klets over de victoriaanse tijd, is een mogelijke richting voor een cadeauidee hen blijkbaar niet ontgaan. Zo ben ik verwend met een aantal mooie boeken, chique lekkernijen, en een reprint van één van mijn favoriete schilderijen. En daarnaast ook nog met een heel mooi geschenk van Mr. W. om onze 10-jarige anniversary te vieren.

Altijd wat nieuws te zien

Is hij niet prachtig? The Railway Station van William Powell Frith uit 1862 is één van mijn favoriete schilderijen. Reizen met de trein, die magische nieuwe uitvinding van de 19^e eeuw, was bij uitstek een gelegenheid waarbij de verschillende rangen en standen van de victoriaanse samenleving elkaar tegen konden komen. Frith legt dit mooi vast in dit schilderij, waarop hij talloze kleine, scènes laat zien die uit het leven gegrepen zijn: Een wat rommelige familie komt te laat voor de trein, weer een ander gezin neemt afscheid van zijn kroost dat naar de kostschool gaat, en ondertussen wordt een ongelukkig echtpaar opgewacht vanwege hun openstaande schulden.

Een eindje verderop neemt een groepje liefelijke dames afscheid van elkaar, en wordt een dief door de politie in de kraag gevat. Met zo’n smeltkroes aan mensen van wisselend alooi was het dan ook niet verwonderlijk dat niet iedereen deze mix op het station wenselijk vond. De komst van wat wij nu beschouwen als ‘openbaar vervoer’ had één nieuw nadeel: Je wist voor het eerst nooit wie je precies voor je had.

Horen je zoons in de coupé te zitten bij een schuldenaar? Reist zo’n slechte dief met dezelfde trein als zulke onschuldige jongedames? Quelle horreur! Een aantal victoriaanse critici vond het idee van dit schilderij dan ook verontrustend, of zelfs ronduit schandalig – maar veel eigentijdse kijkers vonden het gewoon fascinerend. En voor mij is het nu een mooie en interessante print om af en toe te bestuderen als ik in mijn kantoortje aan het schrijven ben.

De versie van het schilderij die Mr. W. zo lief voor mij liet reproduceren is overigens niet het origineel van William Powell Frith, maar een iets latere interpretatie van graveur Francis Holl uit 1866.

Uit de kunst

Zelf de meest fervente neo-victoriaan kan niet overal tegelijk zijn. Zo mistte ik vorig jaar een fantastische tentoonstelling in Liverpool over het werk van Alphonse Mucha, de kunstenaar die zo ongeveer synoniem is voor de zwierige stroming Art Nouveau. Deze radicale kunststroming barstte in alle hevigheid los aan het einde van de 19e eeuw. De vernieuwende kunstenaars uit heel Europa – waaronder Mucha, Gaudi en Tiffany – zetten revolutionaire stappen naar een dromerige toekomst voor een hele nieuwe mens.

Erg jammer dus, dat ik de tentoonstelling in Liverpool niet kon bezoeken. Gelukkig is dit rijkgeïllustreerde koffietafelboek – wat ik van mijn vader heb gehad – zo ongeveer the next best thing. In Art Nouveau slepen Rosalind Ormiston en Michael Robinson je mee door de meest roerige jaren van de victoriaanse kunst, en geven een inzichtelijk totaalbeeld van hoe de hoogdravende ideeën achter Art Nouveau via openbare gebouwen, boekkaften, reclameposters en koffieblikken hun weg vonden naar de gewone mens.

Biscuit? Don’t mind if I do!

Angelina is een luxe theesalon en patisserie in Parijs. De zaak opende haar deuren in 1903, en staat sindsdien bekend om haar hoogwaardige chocolademelk en kwaliteitsgebak. Van lieve familie kreeg ik een blik heerlijk sterk cacoapoeder en een sierlijk blikje met elegante, brosse koekjes van hetzelfde merk. Beide erg lekker, en – zelfs als het straks op is – een mooie blikvanger op het aanrecht.

Victoriaans leesvoer

Zoals jullie weten ben ik voor dit blog altijd druk in de weer met het uitpuzzelen en testen van victoriaanse recepten. De meeste komen van 19e-eeuwse chefs en kookboekschrijvers, maar soms is het ook leuk om één van de vele lekkere – en mindere lekkere – hapjes uit de verhalen van Charles Dickens te plukken, en ermee in je moderne keuken aan de slag te gaan.

En dan is het met zo’n specifieke hobby leuk om te weten dat je niet de enige bent. Daarom ben ik erg blij met dit zeer mooi vormgegeven kookboek Dinner With Dickens van culinair historica Pen Vogler. De Engelse onderzoekster dook in de romans van Dickens, en maakte bij de veelvuldig voorkomende scènes rond eten bijbehorende recepten geschikt voor een hedendaags publiek. Aangezien ik zelf ook veelvuldig bezig ben met Dickensiaans koken, vind ik het ontzettend leuk om te lezen hoe ook zij smakelijke inspiratie vindt in 19^e-eeuwse kookboeken.

Cultureel onderlegd

Ik vind het altijd erg leuk wanneer ik van lezers reacties krijg over mijn onderzoekjes, en dat zij al die kleine details zo boeiend vinden. En soms krijg ik dan de vraag: “Zeg, hoe wéét je dat allemaal?!” Dan wijs ik graag naar mijn volle boekenkast. Nu doe ik eigenlijk niks liever dan lezen. Er valt altijd zoveel nieuws te leren, en geschiedenis laat je altijd weer verrassen.

Als aanmoediging kreeg ik deze dikke pil: The Cambridge Companion To Victorian Culture. De serie Cambridge Companions staat altijd garant voor gedegen wetenschappelijk verantwoorde essays over een specifiek historisch tijdvak. Geen lichte kost, maar voor mij een schat aan informatie over de victoriaanse wereld.

Jammer, maar helaas

Deze film over de schrijfster van Frankenstein is pas net verdwenen uit de bioscopen, en ik was dan ook erg benieuwd om Mary Shelley te zien. Vol spanning gingen Mr. W. en ik ervoor zitten, maar… helaas. Wie houdt van een modern relatiedrama – zonder al te veel diepgang – zit met deze film een avondje goed. Maar wie Mary Shelley wil bewonderen als de intelligente en vernieuwende schrijfster die ze was – en daarnaast belang hecht aan historische details – kan misschien beter wachten op een volgende poging tot een biopic.

De sfeerbeelden van de woeste natuur en de diepe nachten zijn nog een mooi eerbetoon aan haar stemmige gothic novels, en de kostuums en kleuren zijn prachtig. Maar het tempo ligt veel te hoog om de karakters zichzelf te laten ontwikkelen zonder in bijna Twilight-achtige liefdesperikelen te vervallen.

Bovendien wordt het verhaal van Shelley gekaapt. In plaats van aandacht te schenken aan haar brandende vraag of de moderne mens al die nieuwe technologische macht wel aan kan, zonder de soms monsterlijke gevolgen ervan te overzien, creëert de film een nogal vreemd plot over 19e-eeuwse vrouwenrechten. Plotseling draait het verhaal van Frankenstein om de monsterlijke gedragingen van mannen, en de gevolgen daarvan voor de vrouwen in hun omgeving. Niet een heel goed verhaal, en bovendien niet in lijn met wat Shelley wilde vertellen. Toch jammer voor een film die háár aan het woord zou moeten laten.

Wees overigens niet bang dat ik de schenker van dit cadeau beledig, want hij vond de film nog slechter dan ik…

Fit for a Queen

Op 31 december vierden Mr. W. en ik dat we tien jaar samen zijn. Dat is natuurlijk op zichzelf al een prachtcadeau. Maar daarnaast is Mr. W. een romanticus met een goede smaak, en zocht hij voor mij een bijzonder sieraad uit: Namelijk een hanger die gebaseerd is op een ketting die gedragen werd door Koningin Anna Paulowna (1795-1865).

Op een bekend schilderij van Jan Baptist van der Hulst is deze glamoureuze Romanov en Koningin der Nederlanden prachtig vereeuwigd, en is haar collier duidelijk zichtbaar – tussen een heel stel dure parels. Zo veel bling hoeft van mij nou ook weer niet, want de hanger is echt elegant genoeg van zichzelf. Ik vind hem zelf erg mooi!

De ketting maakt deel uit van een speciale sieradencollectie die ontworpen werd ter gelegenheid van de tentoonstelling Anna Paulowna, kleurrijke koningin (2016) van Paleis Het Loo.

Ik kan dus wel stellen dat ik afgelopen jaar weer ruim bedeeld ben. Ik vind het echt hartverwarmend om te zien dat iedereen van die toepasselijke cadeaus heeft bedacht. Dus, mocht je me zoeken, dan ben ik de komende tijd weer lekker met een boekje op de bank te vinden…

…met een kopje Parijse chocolademelk!