Het was even wachten, maar dan heb je ook wat. Deze week verschijnt de Nederlandstalige uitgave van Helen Rappaports boek bij de bekende tv-serie VICTORIA. Een boek vol prachtige foto’s en vooral persoonlijke wetenswaardigheden over het leven van de jonge koningin. Een fijne wachtverzachter voor wie met smart naar seizoen 3 uitkijkt, maar ook een mooi bladerboek voor iedereen die in Koningin Victoria en haar tijd geïnteresseerd is.

In de loop der jaren heb ik al de nodige levensbeschrijvingen over Koningin Victoria gelezen. In alleen al de afgelopen vijf jaar verschenen er drie grote biografieën, ongetwijfeld met het oog op de feestelijkheden rond Victoria’s 200^ste geboortedag dit jaar. Daarnaast spelen ze mooi in op de wereldwijde populariteit van de ITV-serie VICTORIA.

Nu is er dus een boek dat ook echt bedoeld is als aanvulling op deze serie. Helen Rappaport, gerenommeerd historica en deskundige op het gebied van de victoriaanse tijd, schreef in 2016 The Victoria Letters. Uitgeverij Karmijn brengt dit boek nu in het Nederlands uit, onder de titel Victoria – de jonge Koningin. Enkele jaren daarvoor schreef Rappaport al een Victoria-encyclopedie; een bijzonder wetenschappelijk verantwoord standaardwerk over de geliefde vorstin, wat maakt dat mijn verwachtingen voor deze nieuwe titel behoorlijk hoog waren.

Ik was benieuwd welke weg Rappaport dit keer zou kiezen. Als consulent bij de serie VICTORIA moest ze natuurlijk enkele historische vrijheden van de filmmakers door de vingers zien, maar ik had zo het vermoeden dat ze dat in een boek van haar hand niet zou laten gebeuren.

Een goede eerste indruk

Bij Victoria – de jonge Koningin valt meteen op hoe prachtig alles is vormgegeven. Denk aan paginavullend grafisch ontwerp met fraai vormgegeven brieffragmenten van Victoria en authentieke victoriaanse afbeeldingen. Liefhebbers van de serie kunnen hun hart ophalen bij de talloze paginagrote foto’s uit het eerste seizoen. Zelf was ik onmiddellijk gecharmeerd van een kleurrijke foto van actrice Jenna Coleman als Victoria met Dash, haar geliefde viervoeter.

Door deze gevarieerde opmaak biedt het boek voor ieder wat wils. Bovendien is deze titel niet dermate strak aan de serie gebonden dat iemand die de serie niet gezien heeft er niet van zou kunnen genieten. De geweldige vormgeving is echt één van de sterke punten die het boek zo aantrekkelijk maakt. En hoewel ik bij een koffietafelboek graag een hardcover-editie zou hebben gezien, is het zeker een boek dat je graag in beeld hebt liggen om op vrije momenten even lekker in te bladeren.

De brieven van een jonge koningin

De verschillende Nederlandse en Engelse titels geven een mooi inzicht in de belangrijkste insteek van Rappaports boek. Het zwaartepunt ligt op de jeugd van Victoria tot en met haar eerste huwelijksjaar, en de weetjes die we voorgeschoteld krijgen komen grotendeels direct uit brieven en dagboekfragmenten van haar hand. Het werk is dus geschreven vanuit een zeer persoonlijke perspectief, wat past bij de tv-serie, en wat veel lezers zal aanspreken. Inclusief mijzelf.

Dat betekent niet dat de schrijvers geen historische afstand mogen bewaren. Helen Rappaport slaagt daar goed in, maar de inleiding door VICTORIA’s scriptschrijfster Daisy Goodwin is naar mijn smaak net wat te persoonlijk gekleurd. Juist omdat Goodwin het waargebeurde verhaal dieppersoonlijk wil maken, gaat er daarmee een stuk van de historische Victoria verloren. Soms sluipen er op die manier zelfs historische onjuistheden in. Victoria is geen “heldin van onze tijd”, maar een echtbestaande, historische persoon, die in haar eigen tijd thuishoort. De neiging om de figuur Victoria naar onze smaak te moderniseren en romantiseren, is zowel een zwak punt in het eerste seizoen van de serie als in delen van dit boek. Maar gelukkig voor ons als lezer is vooral de evenwichtige en weloverwogen Rappaport aan het woord.

Oog voor de lezer en fijne details

En wat zij met dit boek presteert is eigenlijk best wel knap. Niet iedere schrijver slaagt erin om zoals hier enkele lastige en potentieel saaie politieke onderwerpen op een eenvoudige en bondige uit te leggen. Maar bij Rappaport leest bijvoorbeeld het verschil tussen de Whigs en de Tories helemaal niet saai. Ze neemt de lezer aan de hand mee de geschiedenis in; met behulp van toegankelijke, korte teksten, aparte kaders, en een fijne overzichtelijke stamboom – voor wie anders in de wirwar van prinsen en prinsessen de weg kwijt zou raken.

Bijzonder vrolijk werd ik door het ontdekken van wetenswaardigheden die zelfs na het lezen van zoveel andere biografieën nog nieuw voor mij waren: Bijvoorbeeld hoe – ondanks haar strenge opvoeding tijdens haar jeugd – Victoria zo gehecht was aan Kensington Palace als haar ouderlijk huis, over de komst van hondje Dash, en hoe men bijvoorbeeld rond 1831 op het idee kwam om Victoria maar Charlotte te gaan noemen – naar haar arme overleden nicht. Verderop leren we over Victoria’s paardrijkunsten en danstalent, over haar vele aanbidders van alle rangen en standen, en dat Flora Hastings’ broer bijna had geduelleerd met Lord Melbourne. Allemaal ontzettend boeiende en frisse weetjes voor zelfs de meest doorgewinterde Victoria-fan.

In speciale kaders komen de belangrijkste figuren in Victoria’s leven bijzonder tot hun recht, zoals zwager Ernst, Oom Leopold, Charlotte en Lord Melbourne. Ook ontmoeten we de echte Mrs. Skerret en leren we meer over Victoria’s hofdames. Zo komen plotseling twee onderbelichte stukjes geschiedenis – die over vrouwen en bedienden – tot leven, waarover je elders niet vaak leest.

Iets te romantisch?

Wat minder gelukkig vind ik de manier waarop Victoria’s relatie met Lord Melbourne wordt neergezet. In navolging van de tv-serie lijkt men het grote leeftijdsverschil van maar liefst 40 jaar tussen Victoria en haar Lord M. wat te verhullen, om zo de bestaande genegenheid tussen beiden richting een spannend scenario van romantische aantrekkingskracht en onmogelijke liefde te kunnen schrijven. Zo kiest men voor de plaatsing van een portret van een jeugdige Lord Melbourne.

Wat er niet bij staat, is dat hij er zo uitzag rond 1805, toen Victoria nog lang niet geboren was. Zo kan bij de lezer het idee ontstaan dat Victoria en Melbourne buiten hun professionele relatie misschien wel een oogje op elkaar hebben gehad. Het is waar dat de relatie tussen Victoria en haar Lord M. voor historici altijd lastig te interpreteren is, maar wat mij betreft is de balans in deze vertelling wat zoek. Het plaatst Victoria’s verleden met haar eerste premier in een te romantisch en modern licht, terwijl het historische verhaal toch interessant genoeg zou moeten zijn.

Ook werd ik tijdens het lezen soms wat afgeleid door enkele onvolmaaktheden in de Nederlandse vertaling. Ook meen ik hier en daar een historische incorrectheid te bespeuren. Zo werd de eerste foto van Koningin Victoria al gemaakt rond 1845, en niet pas in 1858, zoals de inleiding beweert. Prins Albert stond zelfs al in 1842 op de foto. Aangezien er qua vormgeving duidelijk zoveel liefde en aandacht is besteed aan het boek, zijn dit soort imperfecties best zonde.

Daar staat dan wel weer tegenover dat de inhoud van alle brieven juist erg mooi vertaald is. Het is daarom fijn dat er zo ontzettend veel brieffragmenten en persoonlijke citaten in staan. Ze versterken de historische sfeer van het boek, en laten de lezer dichtbij de vorstin komen. Wel even opletten: In de kantlijn staan de meest snedige citaten uit de serie, die volledig uit de koker van Goodwin en haar team komen, en niet van Victoria en haar tijdgenoten. De nietsvermoedende lezer zou door deze mix van ‘echte’ en ‘verzonnen’ citaten wel eens feit en fictie door elkaar kunnen halen.

Een originele insteek?

Ondanks die paar kritische noten past Victoria – de jonge Koningin mooi op mijn plank tussen de andere boeken over Victoria. De insteek is namelijk zeker origineel, en het boek belicht bepaalde details die in traditionele biografieën over het hoofd worden gezien. Deze keuze sprak me erg aan. Na de eerste vijf hoofdstukken, die vooral de levensloop van de jonge koningin bespreken, vertelt Rappaport ook over de koninklijke huishouding, de hofcultuur, en de bredere victoriaanse samenleving.  Juist die hoofdstukken die dieper ingaan op de wereld waarin Victoria leefde vond ik ontzettend boeiend; maar voor wie het levensverhaal van Victoria nog niet kan dromen zijn de toegankelijke teksten over haar eigen leven ook heel smakelijk om te lezen. En als toetje vertelt Rappaport tot slot ook nog uitgebreid over Victoria en Alberts bruiloft.

Het boek Victoria – de jonge Koningin is aan alle kanten bijzonder levendig: kleurrijk en stijlvol qua opmaak, en vol interessante kaders met achtergrondinformatie. De teksten zijn kort en aantrekkelijk, en worden afgewisseld met historisch beeldmateriaal en prachtige foto’s van de set en de acteurs. Dit alles maakt het boek verrassend toegankelijk, en zowel leuk voor lezers die nieuw zijn in de wereld van Victoria, als boeiend voor enthousiastelingen die al wat dieper ingewijd zijn in haar levensverhaal. En natuurlijk ook een welkom geschenk voor echte fans van de serie!

Voor wie het wachten op de uitzending van seizoen 3 teveel wordt, is dit boek de ideale manier om die tijd te overbruggen. En heel toevallig kom je dan als lezer al iets meer te weten over een nieuw personage, dat in het komende seizoen een belangrijke rol gaat spelen. Maar ik zeg natuurlijk niet wie…

Win het boek!

Verrassing: Van Uitgeverij Karmijn mag ik via mijn blog een exemplaar van Victoria – de jonge Koningin weggeven! Om kans te maken hoef je alleen de volgende vraag te beantwoorden:

Koningin Victoria besteeg de troon in 1837, en maakte zo de ambtsperiode’s van onze drie koningen Willem I, Willem II, en Willem III mee. Met welke Nederlandse collega kon zij het beste opschieten?

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III

Stuur je antwoord uiterlijk 1 mei 2019 naar [email protected] o.v.v. VICTORIA. Uit alle goede inzendingen wordt een winnaar geloot. De winnaar krijgt daarna per e-mail de vraag om zijn of haar woonadres door te geven. Reageert de winnaar niet binnen 5 dagen, dan zal er uit de inzendingen een nieuwe winnaar worden geloot. Alle ingezonden gegevens worden alleen gebruikt voor deze actie en worden na afloop verwijderd.

Veel succes! Dan blader ik ondertussen nog even lekker door het boek. Onder het genot van een kopje thee.

---

Victoria – De jonge Koningin door Helen Rappaport en Daisy Goodwin verschijnt op 17 april 2019 en is onder andere te bestellen bij bol.com.

Met dank aan Uitgeverij Karmijn voor het beschikbaar stellen van persmateriaal.