De meesten van ons neo-Victorianen zitten sinds kort weer aan de buis gekluisterd voor Victoria, seizoen 2. Koningin Victoria, en met haar de victoriaanse tijd, is hiermee weer even helemaal terug in onze aandacht en daar kan ik natuurlijk alleen maar blij mee zijn. In de nieuwste serie over de Britse vorstin zitten een aantal aangrijpende en bijzondere verhaalelementen. Maar hoe weet je nu als kijker welke echt zijn gebeurd, en welke niet?

Vandaag vertel ik jullie eerst over een paar opmerkelijke gebeurtenissen in seizoen 1. Jullie houden nog een vervolg over seizoen 2 te goed, maar omdat nog niet iedereen deze serie volledig gezien heeft, lijkt het me beter om niks te verraden! En seizoen 1 bevat al genoeg interessante verhalen die vragen oproepen.

Was Victoria echt verliefd op Lord Melbourne – en heeft ze hem ten huwelijk gevraagd?

Nee. De serie maakt Lord Melbourne veel jonger dan hij in werkelijkheid was. Toen Victoria op 18-jarige leeftijd koningin werd, was hij 58 jaar. Hij had dus haar vader, en naar maatstaven van die tijd, zelfs haar grootvader kunnen zijn. Het is overduidelijk dat de historische Victoria zeer van haar Lord M. onder de indruk was, en aan het begin van haar bewind erg op hem steunde, maar in haar dagboek schreef ze dat hij de vader was die ze nooit had gehad.

“[I] was very glad Lord Melbourne was there, the one whom I look up to as a father”.

We kunnen natuurlijk niet in Victoria’s hoofd kijken, maar een echte verliefdheid – laat staan wederzijdse – lijkt niet waarschijnlijk. Ze was wel aan hem gehecht, en hij aan haar. Zij vond in hem steun, en hij vond het fijn om de jonge koningin te begeleiden in haar taak, waar ze feitelijk nog niets vanaf wist. De meeste biografen gaan dan ook uit van een hechte vriendschap in een vader-dochter-achtige relatie.

Biograaf A.N. Wilson (die advies gaf voor de serie), neigt er wel naar om er een smeuïg verhaal van te willen maken door te spreken over een “passionate friendship”, of “love – for it was much more than friendship […]” maar ook voor hem gaat iets wat lijkt op een intieme liefdesrelatie toch echt te ver. Vanuit Lord Melbourne beziet hij diens affectie als “platonically in love”, wat je volgens mij toch niet anders kan uitleggen dan een hechte vriendschap. In ieder geval mogen we wel stellen dat de echte Victoria Lord Melbourne dan ook niet ten huwelijk heeft gevraagd.

Overigens werd Victoria wel door morrende tegenstanders ‘Mrs. Melbourne’ genoemd, maar dit was vooral omdat ze het maar niks vonden, dat hij zo’n grote invloed op haar had.

Was Sir Conroy echt zo gewelddadig, en wat is het ‘Kensington-systeem’?

Het Kensington-systeem kwam voornamelijk uit de koker van Victoria’s moeder en Sir Conroy, en was bedoeld om Victoria weg te houden van het koninklijk hof. Koning George IV en zijn broers leidden nogal liederlijke levens, en ze vonden dit bepaald geen goed voorbeeld voor de jonge prinses. Dat vonden niet alleen Sir Conroy en de Duchess of Kent, maar ook Oom Leopold en adviseur Baron Stockmar. Victoria moest het met haar aantreden anders gaan doen dan haar voorgangers. Maar de perfecte isolatie maakte haar wel eenzaam; ze mocht tenslotte ook niet met ‘gewone’ mensen omgaan, en had tot haar negende alleen haar veel oudere halfboer en halfzus als gezelschap. Daarna eigenlijk alleen nog Lehzen.

We hebben geen bewijs dat Sir Conroy, zoals in de serie, Victoria fysiek heeft aangevallen. Maar hij heeft wel geprobeerd om haar tijdens een ernstig ziekbed te dwingen om een papier te ondertekenen, waarmee hij haar privésecretaris zou worden. Ondanks haar zwakke toestand weigerde Victoria resoluut, en ze zou het hem nooit vergeven.

Zodra ze koningin werd heeft Victoria alles in het werk gesteld om deze manipulatieve machtswellusteling van het hof te verdrijven en uit haar leven te bannen. Tot ongenoegen van haar moeder.

Had de moeder van Victoria echt zo’n innige band met Sir Conroy?

Ja, daar lijkt het wel op. Zelfs de Duke of Wellington schijnt ooit geantwoord te hebben dat hij er eigenlijk gewoon vanuit ging dat de Duchess of Kent en Sir Conroy geliefden waren. Ook schijnt de tienjarige Victoria de twee eens in een intieme situatie te hebben betrapt. Dit schrijft biograaf en tijdgenoot Charles Greville in zijn boeken, maar Victoria heeft het op latere leeftijd altijd ontkend.

In ieder geval had Sir Conroy Victoria’s moeder helemaal onder controle. Sir Conroy was haar privésecretaris en politiek adviseur. Bovendien wilde hij graag voor Victoria’s moeder eerst de voogdij en daarna het regentschap over Victoria binnenslepen. Waarbij hijzelf natuurlijk feitelijk aan de touwtjes trok.

Ook nadat Conroy zich heel duidelijk als machtsbelust liet zien door Victoria te dwingen hem als privésecretaris aan te nemen, nam de Duchess nog geen afstand van hem. Ondanks het advies van buitenstaanders om hem weg te sturen, bleef de aanhankelijke Duchess achter hem staan. En dit kwam de band van Victoria met haar moeder niet ten goede. Pas na Conroys dood in 1854 bleek dat hij haar moeder voor kapitalen had opgelicht om de door hem gewenste levensstijl te bekostigen. Deze ontdekking was de eerste stap in het herstel van de band tussen moeder en dochter. Conclusie: De slechterik uit de serie is niet eens zo’n oneerlijke afspiegeling van de ware Conroy.

Was het echt zo’n ongeordende, vieze bende in Buckingham Palace?

Ja, hoewel de geënsceneerde taart-met-ratten wel wat overdreven is. Maar: Buckingham Palace was in het echt beslist geen spreekwoordelijk paleisje toen Victoria er kwam wonen. Dit kwam vooral door de slechte riolering. Het sterkste voorbeeld: De keuken van het paleis had geen eigen vloer. Voor het gemak was gewoon de bovenkant van een stenen riool als vloer gebruikt. Soms kwam alle vuiligheid door de voegen naar boven en stroomde het de gangen in. Iiiiieeew! (Ik denk dus, dat er ook wel meer dan een paar ratten zullen zijn geweest.)

Verliep de kennismaking tussen Victoria en Albert echt zo moeizaam?

Nee, eigenlijk niet. De eerste keer dat Victoria en Albert elkaar ontmoeten, vond ze hem wel erg aardig, maar was ze niet verliefd. Ze had het vooral erg gezellig gehad met Ernst en Albert; eindelijk twee mensen van haar  eigen leeftijd bij wie ze zichzelf kon zijn. Maar bij de tweede ontmoeting was het voor  Victoria meteen raak. Ze liep met hem weg – al was Albert in eerste instantie nog wat twijfelachtig. Zelf schreef Victoria over Albert in haar dagboeken:

“It was with some emotion…that I beheld Albert—who is beautiful.”

Heeft Victoria Albert zelf ten huwelijk gevraagd?

Ja, de koningin heeft haar prins ten huwelijk gevraagd, in plaats van andersom. Dit was ze aan haar rang verplicht: Omdat zij koningin van Engeland was, kon ze niet ten huwelijk gevraagd worden, vanwege de scheve machtsverhouding. Ze moest het dus wel zelf doen. Gelukkig was zijn antwoord ‘ja’, en geen ‘dat hangt er vanaf, of ik je eerst mag kussen’, zoals in de serie.

Wat was er aan de hand met Lady Flora?

Helaas klopt het verhaal in de serie voor het grootste deel. Lady Flora Hastings was de hofdame van Victoria’s moeder en bevriend met Sir Conroy, en zat daardoor volgens Victoria in het vijandelijke kamp. In januari 1839 begon Lady Flora te klagen over pijn in haar buik, en een opgezet gevoel. Onder andere Barones Lehzen en Lady Tavistock verspreidden het gerucht dat Flora met haar opgezette figuur wel eens zwanger zou kunnen zijn, en Victoria nam dat in haar jeugdige partijdigheid maar al te graag aan. Ze geloofde zelfs dat de door haar gehate Conroy de vader zou zijn – twee vijanden zwart gemaakt in één klap!

Lady Flora wilde zich in eerste instantie niet lichamelijk laten onderzoeken, wat zelfs de dokters verdacht vonden. Dat ze ziek zou kunnen zijn, kwam niet in hen op. Victoria dwong Lady Flora uiteindelijk om zich lichamelijk te laten onderzoeken – een grote vernedering, toen mogelijk nog erger dan nu. Ze bleek nog maagd en niet zwanger, dus haar naam was gezuiverd. Zelf zou ze zich verdedigen in een brief aan een krant, en opdracht geven om haar na haar dood te laten onderzoeken. Uit het post-mortem bleek uiteindelijk, dat ze een grote levertumor had.

Over hoe Victoria omging met haar eigen schuld in deze gemene roddelaffaire, verschillen de meningen van de biografen. Aan de ene kant zou ze nonchalant hebben gedaan, geweigerd hebben om rouwkleding te dragen of een rouwkoets naar de begrafenis te sturen. Maar aan de andere kant heeft ze Lady Flora – net als in de serie – wel degelijk bezocht op haar sterfbed. Ook zou Victoria zich haar hele leven lang schuldig hebben gevoeld over haar gedrag.

Overigens viel het lichamelijk onderzoek van Lady Flora niet tijdens de kroning van Victoria. Victoria werd gekroond in 1838, en Lady Flora werd onwel in 1839. De filmmakers moeten de val van de ene vrouw en de verheffing van een ander een passende combinatie gevonden hebben. Smaken verschillen, zal ik maar zeggen.

Heeft Oom Cumberland echt geprobeerd om Victoria uit de weg te ruimen?

Nee. De Duke of Cumberland, voluit Ernst August, heeft er ongetwijfeld van gebaald dat de kroon aan zijn neus voorbij ging, en hij vond zijn jonge nichtje ook niet altijd even geschikt voor het koningschap, maar hij is nooit ervan verdacht geweest om haar te vermoorden.

Na haar aantreden erfde hij automatisch de positie van Koning van Hannover. Geen slechte troostprijs zou je zeggen, hoewel Oom Cumberland ook in het echt nog een aantal keer zijn machtige nichtje heeft dwarsgezeten, en niet bepaald welkom was bij Victoria en Albert. Bij een huwelijksfeest in 1843, kon de echte Cumberland het niet hebben dat hij qua rangorde onder moest doen voor Prins Albert, als gemaal van de koningin. Toen het aankwam op het plaatsen van een handtekening besliste de jonge Albert de zaak met een ‘flinke duw’, waarna hij zijn handtekening zo dicht onder die van zijn vrouw zette, dat Cumberland zijn naam er onmogelijk tussen kon wurmen. Lekker puh.

Jaren later kwam het nog tot een vervelende erfzaak tussen de twee over een oude halsketting van prinses Charlotte… Maar dat is meer iets voor seizoen 2! (En inmiddels heb ik ook al aandacht besteed aan seizoen 3!)

It’s tea o’ clock. Ik ga voor Lady Grey met melk.

---

Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen geraadpleegd:
Elizabeth Langford: Victoria, R.I.
A.N. Wilson: Victoria – A Life (2014).
Historic Royal Palaces:  Victoria Revealed, 500 facts about the Queen and het world (2012).
Annie Gray: The Greedy Queen (2017).
Sir Conroy op Wikipedia.org.
Ernest Augustus, King of Hanover op Wikipedia.org.

De filmstils zijn eigendom van ITV Studios-Mammoth Screen (2016).