Had ik al eens gezegd dat ik ontzettend nieuwsgierig van aard ben? Deze eigenschap is verdraaid handig voor mijn kleine blog-onderzoekjes, zoals vandaag maar weer blijkt. In mijn collectie heb ik een afbeelding van een Rotterdams theepartijtje in 1880. Niets bijzonders, misschien? Maar deze staat wel op de voorpagina van een Londense krant! Daar wilde ik natuurlijk het fijne van weten.
Even een tipje van de sluier: Van huis uit ben ik literatuuronderzoeker, en in (digitale) archieven voel ik mij dan ook helemaal thuis. Helemaal in mijn element ben ik in die grote zalen waar je (met mijn richtingsgevoel) de weg kwijt raakt bij de 4e kast van links, dan de 2e rechts, en dan alsmaar rechtdoor tot het morgenlicht…
Zo was mijn nieuwsgierigheid dus gewekt door de voorpagina van een krant, namelijk The Illustrated London News van 4 september 1880. Deze maand zo’n 138 jaar geleden, dus. Op de pagina prijkt een tafereel van een chique theepartijetje in een paviljoen in het groen. Met als onderschrift “Tea and Music in the Park in Rotterdam.”
Voorpagina van de Illustrated Londen News van 4 september 1880. [Digitale kopie uit collectie My inner Victorian, Publiek domein.]
Wat was er die dag in Rotterdam aan de hand? Een bijzonder feest, of een speciale gelegenheid, misschien? En waarom vond een krant uit de grootste stad ter wereld het belangrijk om er aandacht aan te besteden?
Op zoek in de archieven
Eerst probeerde ik mijn antwoord te vinden op een gemakkelijke manier: via Google, natuurlijk. Die kon mij niets vertellen over een bijzondere gebeurtenis die plaats zou moeten hebben gevonden aan het begin van september 1880 in Rotterdam. Toen doorzocht ik het Nederlandse online krantenarchief Delpher, maar ook daar kreeg ik nul op het rekest. Dan maar een proefaanmelding op de archieven van The Illustrated London News, waar je gratis drie pagina’s mag bekijken, voordat de betaalmuur tevoorschijn komt. En tsja, je bent Nederlander of je bent het niet, dus ik besloot dat ik het met die drie kansen moest doen. Gericht zoeken, dus!
Gelukkig zat ik bij mijn eerste twee pogingen raak: De voorpagina was niet zo moeilijk te vinden, maar het begeleidende artikeltje was iets beter verstopt. En juist dat kon mij vertellen, waarom deze afbeelding op de voorpagina van de krant had gestaan…
De onthulling – Rotterdam in 1880
Nou, hou je vast: Er gebeurde op die dag in Rotterdam… helemaal niets! De mooie plaat op de voorpagina is binnen de desbetreffende krant ook maar goed voor een heel klein begeleidend stukje, waarin vooral verteld wordt hoe leuk het voor Britse toeristen is om een tripje naar de Nederlandse havenstad te maken.
Rotterdam wordt beschreven als “very picturesque”, met een vrolijk aangezicht van rijen lindebomen, grachten, boten en natuurlijk windmolens. Daarnaast vindt men er “brightly painted summer-houses” met de nodige tulpen in de tuin. Zou Rotterdam er in die tijd echt zo idyllisch hebben uitgezien? Helaas is veel van de stad verwoest door de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog, dus veel van wat er hier beschreven is, is zelfs in de verste verte niet meer in de huidige stad te herkennen.
Zo zag Boompjes in Rotterdam er voor 1900 uit. Hier kwamen de Britse toeristen aan, per stoomboot. [Publiek domein].
In de tijd dat dit stukje geschreven werd, was Rotterdam een geliefde plek voor Britse toeristen. Even een paar dagen – of misschien zelfs een dagje op en neer – naar de Nederlandse stad, die door de stoomboot goed te bereiken was. Zo konden er dagelijks honderden mensen van Harwich naar Rotterdam reizen. Of althans, het was een nachtdienst, want de tocht duurde zeker acht tot tien uur. De Britse toeristen kwamen dan aan op ‘Boompjes’, een beroemde kade van de stad. Het kleine artikeltje schrijft enthousiast over de gezellige drukte op deze kade, waar, zoals de naam al zegt, veel bomen zijn aangepland.
De omschrijving bij de voorpagina “In the park at Rotterdam.” © Illustrated London News Group / The British Library Board via het British Newspaper Archive.
Maar waarom staat nu dit leuke maar niemendallerige stuk op een Londense voorpagina? Viel er geen belangrijker nieuws te berichten? Toevallig vind ik een mogelijk antwoord op dezelfde pagina waar uitleg wordt gegeven over de voorpaginaprent. Tussen het sportnieuws en weetjes over folklore staat ook een roddelrubriek die bericht over de vakantie van Mr. Gladstone. En hij is op dat moment niet zomaar een willekeurige bekende Brit, maar nochthans de premier! Hij is op dit moment op vakantie op een luxe jacht en doet, samen met zijn vrouw en kinderen, verschillende plaatsen en landgoederen aan. Op zijn reisje kom hij zelfs Bertie, de Prince of Wales ook nog even tegen.
Kortom: De krant heeft inderdaad moeite om aan genoeg vulling te komen, want de Britse politiek is met reces. En in de komkommertijd is er blijkbaar – zelfs op de voorpagina – alle ruimte voor allerlei toeristische verhaaltjes.
Detail van de voorpagina van de theedrinkende dames. De beschrijving in de krant luidt: “A Dutch private family of the better class, seated at their small tea-table al fresco, on a fine summer evening, while listening to the music of an excellent orchestra in the pavilion above, should pass a very happy hour.” [Digitale kopie uit collectie My inner Victorian, Publiek domein.]
De prent op de voorpagina heeft eigenlijk dus geen nieuwswaarde. Volgens het begeleidend schrijven zien we gewoon een fijn momentje in het park van een gegoede, Rotterdamse familie. In het avondzonnetje genieten zij, onder begeleiding van live-muziek door een orkest, van een kopje thee. “A very happy hour”, zoals de schrijver zegt. Misschien voor ons allen ook een goed voornemen voor op een mooie herfstmiddag?
En met dat in het achterhoofd zet ik mijn favoriete thee…
Voor het schrijven van dit blog heb ik gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
The Illustrated London News, 4 september 1880. © Illustrated London News Group / The British Library Board via het British Newspaper Archive.
Leuk om te lezen hoe je alle weetjes bijelkaar zoekt. Je moet wel weten waar je zoeken moet, maar dat weet jij als geen ander.
Bedankt, erg complimenteus van je. En bovendien helpt het geluk af en toe een handje mee… 😉
Zonder geluk vaart niemand wel.
Zo leuk dat je regelmatig op onderzoek uit kunt gaan voor je blog! En wat grappig dat ze ook in die tijd al aan “opvulling” van de krant deden in de komkommertijd! Maar spannend verhaal of niet, de prent zelf blijft wel heel erg mooi 🙂
Ja hè, daar word ik ook altijd zo blij van. Het zijn zo’n beetje de krenten uit de pap.
En inderdaad, dat verwacht je in eerste instantie niet van antieke kranten. Zouden de Victorianen ook al geklaagd hebben over ‘non-nieuws’ en clickbait? In ieder geval is een beetje “opvulling” dus niks om ons als bloggers voor te schamen, blijkbaar. 😉
Wat een mooi verhaal weer!
Wederom graag gedaan!
Heerlijk verhaal! En heb je gezien hoe humeurig de jongedame rechts vooraan kijkt? Achter haar is een heer die naar hen omkijkt en samen met zijn buurman zijn hoed licht. Om vader, die misschien hun werkgever is, te groeten? Of gaat het om de oudste dochter, die niet blij is met deze aandacht… Moeder kijkt ook al zo verveeld en zelfs de jongere zus (de haren nog los, dus nog onder de 18) ziet er niet erg uit of ze zich amuseert. Of misschien is het alleen maar de muziekkeuze die hen niet bevalt… Rotterdammers beleven kennelijk niet zoveel plezier aan een uitje in eigen stad als de eventuele toeristen 😉
Je hebt gelijk, ze kijken nogal verveeld. Ik weet het aan de kunstenaar, maar mij was het eventuele onderonsje tussen beide heren nog niet opgevallen. Goed gezien! Volgens de begeleidende tekst zou het uitje wel leuk moeten zijn, maar te zien aan de gezichten is het inderdaad niet.
Leuk om te zien dat je mijn blog zo aan het doorspitten bent! 🙂