De BBC maakt altijd prachtige documentaires over geschiedenis. In 2016 kwamen ze met de driedelige serie Victorian Bakers. Vier professionele bakkers gaan terug in de tijd om te ontdekken hoe de victoriaanse bakkerij zich ontwikkelde van een dorpsbakkerij naar een luxe bakkerszaak in de stad. En inmiddels is er ook een DVD uit. Tijd voor een review!

De serie bestaat dus uit drie afleveringen, en in elke aflevering doen de vier bakkers een ander decennium aan.

De tijdreis begint in 1837, het jaar dat koningin Victoria op de troon kwam. In die tijd was brood het hoofdbestanddeel van alle maaltijden in de arbeidersklasse. Brood als ontbijt, lunch en avondeten, dus. Het brood voor de werkende klasse werd gebakken in kleine familiebakkerijen op het platteland. Rijkere families lieten hun brood thuis bakken door hun personeel.

Het leuke aan de serie is dat ze vier professionele bakkers hebben gekozen om brood te bakken op de manieren zoals men dat deed in de 19^e eeuw. Het is dan wel reality-tv, maar wel met een vakkundige blik. Deze bakkers kunnen echt op waarde schatten hoe zwaar het kneden is, hoe bijzonder het gist van de brouwerij werkt, en hoe verschillend soorten graan wel niet kunnen zijn. Ik vond het best wel schrikken om te horen dat er vóór 1850 wel honderden verschillende soorten graan in Groot-Brittannië verbouwd werd. Inmiddels is dit teruggebracht tot een handvol varianten, die allemaal behouden zijn vanwege hun grote hoeveelheid gluten. Gluten maken brood immers luchtig. Zou het door deze ontwikkeling komen dat steeds meer mensen een glutenallergie ontwikkelen?

In de eerste aflevering maken de bakkers verschillende broden: een standaard ‘household’-brood met een robuust uiterlijk, een ‘wheaten’-brood (net wat beter van kwaliteit) in de luxere Coburg-vorm en een feestelijke karwijzaad-cake. Dit zijn allemaal vormen van wit brood, want zelfs de armere klassen vonden volkorenbrood te min. Om te ervaren wat de armste klasse at, maakten ze ook een gerstebrood en een vorm van kippenvoer. Op dat laatste na – wat bijna niet te eten is – lijkt het me leuk om al deze broden eens na te maken!

Aflevering 2 maakt een sprong in de tijd naar 1870. In de stadse bakkerij is de techniek om brood te maken niet veranderd; maar de werkomstandigheden wel. In de slecht verlichte en slecht geventileerde kelderruimtes moesten slecht betaalde bakkers lange dagen maken. De levensverwachting van deze bakkers was dan ook niet hoog.

De slechte omsandingheden vertalen zich ook naar de kwaliteit van het brood. Zo werd er namelijk bij de bereiding veel gesjoemeld met de ingrediënten. Er werd bijvoorbeeld kalk of aluin toegevoegd om het brood witter te doen lijken. Aluin kan op den duur leiden tot hersenschade; niet zo gezond, dus.

Voor de arbeidersklasse maken onze bakkers eerst een eenvoudig brood. Deze eenvoudige broden werden verkocht als grote hompen, die gegeten werden met suikerstroop (treacle). Voor de middenklasse moesten er luxere broodjes gebakken worden, de zogenaamde fancy breads. Je kunt ze het beste met brioche vergelijken, gemaakt met ei en melk.

Daarnaast experimenteren de bakkers met de eerste broodbakvormen. Hoera, geen kolenstof meer op je brood! Tot slot maken ze een zoet broodje waarvan er bijna 1 miljoen verkocht werden op de Great Exhibition van 1851: de London Bun.

De reis eindigt in het jaar 1900. In de laatste aflevering zien we de opkomst van de luxe bakker aan de hoofdstraat in de stad. Deze bakker maakt niet meer alleen brood, maar ook luxe broodjes, gebak en sandwiches voor de afternoon tea. De baksels zijn veelkleurig en hebben veel verschillende vormen. More is more, lijkt het motto van bakkers rond 1900 te zijn.

De werkomstandigheden en hygiëne zijn in de bakkerij dan ook verbeterd. Er wordt gebakken met een gasoven, er is eindelijk een kneedmachine en de bakkers dragen keurige werkkleding. De bakker is ook echt een vakman geworden en staat niet meer onderaan de sociale ladder.

In deze aflevering vullen de bakkers de etalage van hun bakkerswinkel dan ook met prachtige pronkstukken, zoals broden in de vorm van een hoefijzer, gebakjes met kokos en felgekleurde fondant en spongecakes met lekker veel alcohol erin. Uit deze aflevering lijkt het me leuk om de kaiserbroodjes en de maderacakejes eens na te maken!

Op Eerste Kerstdag 2016 zond de BBC ook een kerstspecial van Victorian Bakers uit. Helaas staat deze niet op de DVD. De meeste aandacht gaat in deze special uit naar de geschiedenis van Kerstmis, en het maken van mince pies, 12th Night Cake, gingerbread voor in de kerstboom, kerstkoekjes in mooie blikken en natuurlijk Christmas Pudding. Ik voel me weer geïnspireerd voor mijn kerstbaksels voor 2017, en hopelijk wordt de uitzending dan herhaald.

Ik vond deze serie heel leuk om te kijken, vanwege de goede mix tussen geschiedenisweetjes, lekkere baksels een prachtig vormgegeven scènes met historische kostuums en victoriaanse gebouwen. Daarnaast vond ik het echt een pluspunt dat de deelnemers zich werkelijk op hun bakkerstaak stortten; ik hou niet van reality-tv waar het feitelijk vooral om conflict draait. Deze bakkers werkten goed samen en konden ieder iets van hun eigen expertise meebrengen.

Een minpuntje van de serie vind ik het gebrek aan recepten. Maar ja, de serie is dan ook geen kookshow. En bovendien is dit probleem snel opgelost, want de komende tijd zal ik mij extra verdiepen in het maken van victoriaans brood. Volgende week laat ik jullie zien hoe je de beroemde London Buns maaktI En ook met een ander soort zoet brood heb ik al geëxperimenteerd.

Wil je dus zien hoe de victoriaanse bakker in mij naar boven komt? En misschien zelf ook wel een poging wagen? Volg mij dan via Facebook, of Twitter en mis geen enkel recept.

Tijd voor thee. Een regular blend van Tetley deze keer.