Koud weer, dus tijd voor een filmtip. Onlangs zag ik een Franse film die speelt op de drempel van de 19^e en 20^e eeuw. Journal d’une femme de chambre (2015) gaat over het kamermeisje Célestine. Ik wilde deze film zien, omdat ik altijd nieuwsgierig ben naar een kijkje in het leven van dienstbodes in de victoriaanse tijd. Dat geeft deze film zeker, maar ik moet zeggen dat ik het best wel zware kost vond. Toch zaten ook positieve kanten aan deze film.

Célestine heeft er al een aantal moeilijke betrekkingen opzitten wanneer ze terechtkomt in het huishouden van de familie Lanlaire. Ze heeft zelf geen makkelijk karakter en volgt niet graag bevelen op. Mevrouw Lanlaire helpt daarbij ook niet, want zij is ongevoelig en houdt ervan om het personeel rond te commanderen. Meneer houdt echter weer iets teveel van zijn vrouwelijk personeel. Hij heeft al meerdere meisjes zwanger gemaakt, die daarna natuurlijk moesten vertrekken. Kan Célestine zich staande houden in dit moeilijke huishouden?

Fimposter van Dagboek van een kamermeisje. © Mars Distribution 2015.

Het leven als dienstmeisje op het platteland van Normandië blijkt eenzaam. De enige andere personeelsleden van de Lanlaires zijn een kokkin en Mr. Joseph: een manusje van alles die al 15 jaar in dienst is. Verder is Célestine’s enige vaste kennis Rose, de huishoudster van de knettergekke buurman.

Gedurende de film wordt duidelijk dat het leven van een dienstmeisje beslist niet over rozen gaat. Het blijkt moeilijk om vriendschappen aan te knopen met de dames uit de buurt. En helaas blijken alle geportretteerde mannen per definitie ongeschikt voor een vriendschap. Laat ik zeggen dat ze maar in één aspect van Célestines kwaliteiten geïnteresseerd zijn. Toch maakt Célestine aan het einde van de film een keuze – dapper of dom? – die haar toekomst zal bepalen.

Célestine, getekend door illustrator Georges Jeanniot (1848-1933), op 18 november 1900. Bron: Wikimedia Commons [publiek domein].

Journal d’une femme de chambre is gebaseerd op de gelijknamige roman van Octave Mirbeau, die hij schreef rond 1890. Mirbeau haalt in zijn roman uit naar de hogere klasse, die het hebben van personeel vanzelfsprekend vindt en – zo ziet hij het – zijn bedienden als slaven behandelt. Tegelijkertijd bekritiseert hij ook de dienende klasse zelf, die zich zo laat behandelen. Veelzeggend is het citaat uit zijn boek: “Hoe slecht het schorremorrie ook is, ze zijn nooit zo slecht als fatsoenlijke mensen.”

Célestine, getekend door de schrijver zelf, Octave Mirbeau (1848-1917). Tekening uit 1900. Bron: Wikimedia Commons [publiek domein].

Waar de originele roman de nadruk legt op Célestines maatschappelijke situatie, lijkt in de film vooral de nadruk op de seksuele uitbuiting van haar positie te liggen. Ik vond dat zelf wel een beetje te veel, als ik eerlijk ben. Wat ik wel heel leuk vond, waren de prachtige kostuums en de decors en landschappen. Daarnaast vond ik het gebruik van geluid in de film heel goed gedaan. Af en toe is er achtergrondmuziek, maar vaak is er alleen stilte, met op de achtergrond de geluiden van de 19e-eeuwse wereld: een trein, schoonmakende borstels op een stenen vloer, gerommel met koperen potten in de keuken, het trap-op-trap-af, en Célestine die door al het zware werk met een piepende ademhaling (korset!) over de reling hangt.

Kortom, voor wie in de stemming is voor een realistisch en zwaar historisch drama, is deze film zeker de moeite waard. De tere zieltjes onder ons (waaronder ikzelf) kunnen wellicht beter een dvd van Downton Abbey opzetten.

Na zo’n film lust ik wel een sterke Assam-thee!

PS. De trailer vind je hier!