“And you read your Emily Dickinson…” Eigenlijk kende ik de Amerikaanse dichteres vooral uit het liedje The Dangling Conversation van Simon and Garfunkel. Daarom was ik extra benieuwd toen ik deze week naar de nieuwe film over haar leven ging: A Quiet Passion.

Emily Dickinson leefde van 1830 tot 1886 in de Amerikaanse plaats Amherst, Massachusetts. Hoewel ze tijdens haar leven niet veel opzien baarde, werden haar gedichten na haar dood tot de bekendste van de Verenigde Staten. De film A Quiet Passion gaat over haar drang om poëzie te maken en de ontwikkelingen in haar leven die leidden tot haar bestaan als kluizenaar.

Het verhaal begint met een strenge toon die meteen duidelijk maakt in wat voor rigide, benauwende wereld Emily (Cynthia Nixon) wordt opgevoed. Frivoliteit wordt niet gewaardeerd en de dagen tikken langzaam weg. Toch is er niet alleen maar somberheid: De jonge Emily heeft humor en een sterke eigen mening, die ze kan delen met haar leeftijdsgenoten. Ze heeft een goede band met haar zus Vinnie (gespeeld door Jennifer Ehle, die we kennen als Elizabeth in Pride and Prejudice), haar broer Austin en haar goede vriendin Vryling. Alle drie zijn ze net als Emily spitsvondig, goed geïnformeerd en kritisch op de wereld om hen heen. Toch blijkt Emily wel de zwaarmoedigste van hen te zijn.

Want dat is waar de film feitelijk om draait. Wanneer Emily’s leeftijdsgenoten hun wilde haren verliezen, kunnen ze goed meekomen binnen de regels van de 19^e-eeuwse samenleving waarin zij leven. Dit lukt Emily niet. Elke verandering ervaart ze als een verlies, zoals bijvoorbeeld ook de huwelijken van Austin en Vryling. Zelf heeft ze besloten om nooit te willen trouwen.

Emily is kritisch. Op zichzelf en op de wereld om haar heen. Daardoor raakt ze verbitterd. Het thema van de film is dan ook een zin uit één van haar gedichten: “This is my letter to the World, / That never wrote to me”. Op een gegeven moment besluit ze dat ze geen vreemden meer wil zien. Bezoekers spreekt ze aan vanaf bovenaan de trap; ze kunnen haar niet zien. Deze houding maakt haar afsluiting van de samenleving compleet – en ook haar ongeluk.

Deze thematiek van eenzaamheid en de onmogelijkheid om met de wereld te leven maakt dat de film beslist geen vrolijk vermaak is. A Quiet Passion schetst geduldig de langzame stappen die leidden tot afzondering, en zet een interessant portret van Emily Dickinson neer. In hoeverre  de dichteres in het echt werkelijk zo pathologisch somber was, of dat deze gevoelswereld vooral uit haar gedichten komt, zullen we denk ik nooit precies kunnen achterhalen.

Naast de zwaarheid van het bestaan zitten er ook mooie momenten in de film, die ontroerend of grappig kunnen zijn. Zo wordt er eens een bal aan huis gehouden, heeft Emily gevatte gesprekken met Vinnie en Vryling, en maakt Emily vele wandelingen door haar prachtige tuin met bloemen. Ook de kostuums zijn prachtig om te zien. Jurken voor thuis, een wandeling of een bal: door de langzame manier van filmen heb je ook echt de tijd om ze goed van dichtbij te bekijken. Als fan van de 19^e eeuw vond ik dat natuurlijk erg leuk.

Sowieso vond ik het camerawerk heel goed gedaan, omdat ik ervan hou om alle details van decor, kleding en verdere aankleding goed te kunnen bekijken. Wat me daarbij in het bijzonder opviel was dat niet alle kleding altijd even perfect zit. De acteurs zijn hierdoor geen voertuigen voor kostuums, maar kunnen geloofwaardig laten zien dat deze kleding zo echt werd gedragen.

Gedurende het verhaal horen we fragmenten van Emily’s gedichten. Dit vond ik mooi gedaan, maar met Nederlandse ondertiteling ook wel verwarrend. De meeste gedichten benadrukken haar voortdurende zielepijn. Zo heeft ze het over “wonden die niet bloeden, maar toch pijn doen.” Als kijker is het soms moeilijk om aan te voelen wat die wonden precies zijn – al lijkt het hoofdpersonage dit soms zelf ook niet te weten.

Af en toe deed de film me denken aan het liedje van Brigitte Kaandorp: “Ik heb een heel zwaar leven”. En aan het einde van haar leven voel je met Emily mee: “Gelukkig is het af.”

Zou ik de film nog eens kijken? Eerlijk gezegd: niet zo snel. Daarvoor is de film, hoewel mooi gemaakt, te melancholiek. A Quiet Passion is wel het soort film dat leidt tot een goed gesprek. Dat maakt hem wat mij betreft zeer geslaagd.

“This is my letter to the World,
That never wrote to me,–
The simple news that Nature told,
With tender majesty.
Her message is committed
To hands I cannot see;
For love of her, sweet countrymen,
Judge tenderly of me!

– Emily Dickinson

Ik ga maar weer eens thee zetten, namelijk rooibos met een lepeltje honing.

---

Wil jij deze film ook zien? Hij draait nog even in geselecteerde bioscopen in Nederland. Je kunt hier vinden, of hij ook bij jou in de buurt te zien is. De trailer vind je hier.