Als er iets bij het najaar hoort, dan zijn het wat mij betreft wel Reibekuchen. Deze kleine aardappelpannenkoekjes heb ik leren kennen in Keulen, waar ik een tijdje gestudeerd heb. Ik heb fijne herinneringen aan het Reibekuchen-eten tijdens het shoppen in de beroemde Schildergasse. Maar ik heb nog een link met Keulen: Eind 19e eeuw woonde mijn overgrootmoeder daar, en van haar heb ik een oud kookboek in mijn bezit. Het eerste gerecht dat ik uit dit familiekookboek maakte, waren (uiteraard) Reibekuchen.
Naast het keukengerei van mijn oma ligt rechts het kookboek van haar moeder. Die gute bürgerliche Küche uit 1906 bevat waarschijnlijk recepten van rond 1900 of net daarvoor. Dit is een tweede druk, maar de drukken volgen elkaar zo snel op, dat ik denk dat het verschijnen van de allereerste versie niet al te ver voor 1906 zal zijn geweest. Zo te zien is het kookboek goed gebruikt!
Het kookboek van mijn overgrootmoeder Helena (geboren in 1883) is Die gute Bürgerliche Küche uit 1906. Het is erg gebruikt, en aan de ene kant is dat leuk: Helena heeft er dus echt uit gekookt! Maar aan de andere kant is het eigenlijk te fragiel om beet te pakken. Helaas kook ik er daarom minder uit dan ik zou willen. Een goede reden dus om voor jullie het recept voor overheerlijke Reibekuchen uit te schrijven; dan kan ik het tegelijkertijd zelf ook blijven gebruiken…
Het recept voor Reibekuchen, gedrukt in de toen gebruikelijke Duitse gotische letter.
In Keulen kun je Reibekuchen – vooral in het najaar en het kerstseizoen – bij kraampjes op straat kopen. Net zoals wij een frietje pakken. Vroeger werden ze zelfs gewoon door de ramen van huizen aan voorbijgangers verkocht, zo vertelde ooit mijn oma. Dit was zelfs nog tot even na de Tweede Wereldoorlog het geval. Wat zag de wereld er vóór die tijd toch anders uit.
Een blik op de oude Heumarkt in het Keulen van de 19e eeuw. Zou mijn overgrootmoeder hier ook gelopen hebben? Schilderij door Wilhelm Scheiner (1852-1922).
Aardappelpannenkoekjes zijn eigenlijk in heel Midden-Europa populair. Alleen per streek verschillen de namen en variaties. In de streek rond Keulen heten ze ‘Reibekooche’, oftewel raspkoeken. Dat komt omdat er geraspte aardappel in gaat. Soms hoeven dingen niet ingewikkeld te zijn. En dat is dit recept voor historisch comfort food dan ook niet.
Zo kun jij ze thuis ook maken:
Ingrediënten (voor ca. 10 stuks):
- 1 kilo aardappelen (Neem iets kruimige, veelzijdige aardappelen).
- 2 kaiserbroodjes, of ca. 100 gram stokbrood
- Melk
- ½ ei, geklutst
- Zout
- Zonnebloemolie om in te bakken
Bereidingswijze:
Laat de kaiserbroodjes ca. 30 minuten weken in de melk. Schil ondertussen de aardappelen, en rasp ze daarna grof. Laat de aardappelen uitlekken in een zeef. Doe dan de aardappelen in een grote mengkom. Knijp de geweekte broodjes een beetje uit, en scheur ze uit elkaar boven het aardappelmengsel. Meng de aardappel en de broodstukjes goed (eventueel met de hand). Voeg dan het ei toe en vervolgens een royale hoeveelheid zout. Het mengsel is nu klaar om gebakken te worden.
Doe een klein bodempje olie in een koekenpan en laat de olie heet worden. Neem met een opscheplepel een volle schep van het mengsel, en bak de Reibekuchen op middelhoog vuur gaar en goudbruin gedurende zo’n 4-6 minuten. Keer ze na 2-3 minuten om.
Neem de Reibekuchen uit de pan en laat ze uitlekken op een bord met een vel keukenpapier.
Lekker! Reibekuchen met verse appelmoes.
Traditioneel worden Reibekuchen met (verse) appelmoes geserveerd. Samen met een frisse salade en appelmoes is dit recept geschikt als hoofdgerecht voor vier personen. Als snack op een feestje is dit genoeg voor tien personen. Reibekuchen mogen uit de hand gegeten worden. Eet smakelijk!
It’s time to stick the kettle on. English Breakfast Blend maar weer eens.
Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:
Sophie von Berg (Hrsg.): Die gute bürgerliche Küche: Eine leichtfaßliche Unterweisung, gute, schmackhafte Speisen, Saucen, Backwerke, Getränke usw. auf sparsame Art zu bereiten. Mit einer Anleitung zum Einmachen von Früchten und Gemüsen, zum Wurstmachen, zur Bereitung von Pökelfleisch etc. (Geilenkirchen / Aken, 1906).
Wat een leuk recept! Ik had hier nog nooit van gehoord, maar het klinkt wel heel lekker én ziet er geweldig goed gelukt uit. Zo leuk om door jouw site zo nu en dan historische recepten te ontdekken!
Wat fijn om te horen! Ja, het is jammer dat sommige traditionele lekkernijen vooral in de grensstreken bekend en bewaard zijn gebleven, en dat ze in de Randstad zo goed als onbekend zijn. Gelukkig valt er dan altijd nog heel veel lekkers te ontdekken!
Geweldig dat je zo’n oud en mooi kookboek in je bezit hebt. Ik ken de Reibekuchen uit Tsjechië, waar mijn familie vandaan komt. Ze worden daar als pannenkoeken gemaakt en met de hand gegeten. Erg lekker!
Wat leuk dat je ze kent, en van zoveel verderop. Ik heb ze ook bijna als een soort dikke aardappelpannekoek gebakken. En dan inderdaad uit de hand oppeuzelen.
Wat leuk dat je familie uit Tsjechië komt; Toen ik laatst voor mijn blog naar de credits voor de tv-serie ‘Wij Alexander’ keek, ontdekte ik dat veel van de scènes die zich afspeelden in het prachtige Parijs aan het begin van de 20ste eeuw in werkelijkheid opgenomen zijn op locaties in de oude binnenstad van Praag.
Ben jij er al eens geweest? Misschien moet ik er ook nog eens naartoe.