Nu de serie VICTORIA weer is afgelopen, zullen we Victoria en Albert op onze zaterdagavond wel een beetje missen. Maar gelukkig is er nog genoeg over hen te vertellen en te laten zien. Zoals vroege familiefoto’s uit de jaren 1850. Fotografie was een jonge uitvinding in de 19e eeuw, en Victoria en Albert waren meteen enthousiast. Gelukkig lieten zij zichzelf en hun gezin veelvuldig op de foto zetten. Vandaag laat ik jullie enkele minder bekende privékiekjes van het koninklijk gezin zien.
Mijn passie voor de Victoriaanse tijd begon met fotografie, toen ik besloot om oude familiefoto’s van rond 1880 te onderzoeken. Naast vragen over technische procedés kwam ik natuurlijk al gauw ook uit op vraagstukken over allerlei culturele uitingen. Uit welk jaar is een bepaald kapsel? Wanneer veranderde het silhouet in de damesmode weer eens? Via dit soort vragen belandde ik in de fascinerende 19e-eeuwse wereld. En een van mijn favoriete boeken verbond deze twee interessante onderwerpen: Koningin Victoria en de fotografie.
A Royal Passion: Queen Victoria and photography door Anne M. Lyden (2014). Helaas kon ik de gelijknamige tentoonstelling waar dit boek bij hoorde niet eventjes bezoeken, want die was in Los Angeles. Maar het boek bevat gelukkig vele mooie platen van Victoria, Albert en de wereld om hen heen. Een aanrader! Het blijft één van mijn favoriete koffietafelboeken. Foto: My inner Victorian.
Victoria en Albert vonden de moderne techniek van fotografie – die rond 1839 voor het eerst echt praktisch gebruikt kon gaan worden – ontzettend interessant. De mogelijkheid van een werkelijk precieze weergave van een persoon op een stuk papier was haast magisch en ongekend! Natuurlijk waren Victoria en Albert al veel meer dan andere tijdsgenoten eraan gewend om afgebeeld te worden; maar deze techniek om volledig accurate reproducties van de werkelijkheid te maken was uniek.
Dat maakte overigens gelijk dat de fotografie ook haar nadelen had, want enige schoonheidsfoutjes kwamen zo in volle glorie op de gevoelige plaat – het filter van een kunstschilder was soms ook wel fijn. Dit is bijvoorbeeld goed te zien als je verschillende portretten van Victoria met elkaar vergelijkt.
Victoria en Albert liepen in hun ondersteuning van de fotografie nogal vooruit op hun tijdgenoten, en dat was niet voor niets. Als leden van het koninklijk huis begrepen ze maar al te goed hoe belangrijk het was om te werken aan hun imago. Ze zagen voor hun tijd al snel in dat het verband tussen beeld en beeldvorming heel sterk is. Veel van hun bekendere fotoportretten werden vanaf 1861 dan ook op grote schaal uitgegeven voor de grote markt.
Leuk voor ons is dat juist de eerste foto’s van Victoria en Albert allemaal privéfoto’s zijn, die niet bedoeld waren voor het publiek. Victoria staat er dan ook niet op als staatshoofd, maar als moeder en echtgenote. De plaatjes geven een intiem beeld van het leven achter de paleismuren.
‘The Queen, the Prince, Duchess of Kent and Royal Children at Osborne’ , RCIN 2800669 Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2019. De foto werd genomen op 24 mei 1854, ter gelegenheid van de 35e verjaardag van Koningin Victoria. Victoria stuurde deze foto aan Oom Leopold in België, en schreef erbij: “A little photograph of our family group including dear Mama […] it has such truth about it & represents us as we are […]”. Van links naar rechts: Bertie (12), Vicky (13), Alice (11) met Arthur (4), Albert, Victoria, Louise (6), Victoria’s moeder, Helena (bijna 8) en Alfred (9). De twee hondjes aan Victoria’s voeten heetten Dandie en Deckel.
Een intiem portret van Koningin Victoria met haar vijf oudste kinderen, op 17 januari 1852, RCIN 2931319C Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2019. Van links naar rechts: Alfred (7), Alice (8), Koningin Victoria met Helena (5), Bertie (10) en Vicky (11). Het was gebruikelijk dat vrouwen uit bescheidenheid niet de cameralens inkeken, maar de kleine Alice doet dat hier wel. Victoria staat erop als een gewone burgervrouw met gezin; je zou hier niet zeggen dat ze de koningin van het machtigste land ter wereld was! Maar zo zag Victoria zichzelf het liefst.
Detail van ‘The Honourable Flora McDonald, The Queen, The Marchioness of Ely [and] Prince Arthur’, RCIN 2906552 Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2019. De foto werd gemaakt op 21 augustus 1854 bij Osborne House. De markiezin van Ely staat achter koningin Victoria en prins Arthur (4). Zij was lady of the bedchamber en had een goede band met de koningin. Op de grond zit Lady Flora McDonald, die ook hofdame was.
Queen Victoria and Prince Albert, RCIN 2105655 Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2019. In 1859 deden Victoria en Albert samen een fotoshoot. Op alle foto’s staan ze eigenlijk als een gewoon echtpaar uit de hogere middenklasse: Goed gekleed, maar zonder al te veel poespas. Albert is hier duidelijk het hoofd van het gezin, en zijn vrouw kijkt bewonderend naar hem op.
Group portrait with Prince Albert, Leopold I and Queen Victoria, RCIN 2106440 Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2019. Deze foto werd gemaakt op 29 juni 1859, en wat ik er zo leuk aan vind, is dat Oom Leopold (rechts) op bezoek was. Maar er was nog meer hoog bezoek! Van links naar rechts: Prins Filips, graaf van Vlaanderen, Prins Albert, Prinses Alice, de hertog van Porto (later Koning van Portugal), koningin Victoria, Prins Albert Edward en Leopold I van België. Victoria, de oudste dochter van Victoria en Albert, staat er hier niet bij. Zij was in 1858 op 17-jarige leeftijd getrouwd met de kroonprins van Pruisen en woonde dus niet meer thuis.
Ik vind het erg bijzonder dat deze unieke afbeeldingen bewaard zijn gebleven. Hoewel we bekend zijn met zoveel andere afbeeldingen van het koninklijke koppel, zien we ze op de klassieke geschilderde portretten vaak meer dan levensgroot, waardoor je gemakkelijk kunt vergeten dat het om mensen van vlees en bloed gaat. Sterker nog; zo zijn de formele portretten ook bedoeld.
Maar op de privéfoto’s zien we vooral hun menselijke kant. Hier zien we Victoria en Albert zoals ze zichzelf en elkaar het liefste zagen, en wilden herinneren. Dichter bij de echte Victoria en Albert kan je eigenlijk niet komen. En vind ik persoonlijk wel een voorrecht.
Zo, tijd voor een lekker kopje kamillethee.
Bovenstaande foto’s zijn afkomstig van de website van het Royal Collection Trust – © Her Majesty Queen Elizabeth II 2019. De maker van dit blog heeft getracht de rechten in acht te nemen door de afbeeldingen, die meer dan 150 jaar oud zijn, alleen voor niet-commerciële, educatieve doeleinden te gebruiken. Bij vragen graag contact opnemen via e-mail.
Prachtige foto’s en interessant om op deze manier meer van hun “gewone” leven te zien. En zo jammer dat de serie alweer afgelopen is.
Mooie foto’s. Gisteren kreeg ik familiefoto’s waar o.a. mijn overgrootouders opstaan. Die vind ik zo bijzonder.
Ja, dat is bijzonder hè, om zo je voorouders in de ogen te kijken!