Op de vraag of iemand van Charles Dickens gehoord heeft, zullen de meesten bevestigend antwoorden. Heel wat minder mensen zullen echter in deze gehaaste 21^e eeuw wel eens een roman van hem hebben opengeslagen. Zelfs niet de klassieker Oliver Twist (1839), één van Dickens’ bekendste verhalen. De ervaren Nederlandse kinderboekenschrijfster Tiny Fisscher vatte daarom het idee op om het verhaal opnieuw te vertellen; voor kinderen en volwassenen.

De wens om lezers klassieke literatuur te laten herontdekken moet Tiny Fisscher na aan het hart liggen. Zo maakte ze eerder al bewerkingen van Shakespeares Romeo en Julia, Hector Malots Alleen Op De Wereld, en De Kleine Prins van Antoine de Saint-Exupéry.

Naast al deze tijdloze verhalen leent ook Oliver Twist zich uitstekend voor een moderne hervertelling. Dickens’ meeslepende vertelling over een zachtaardige weesjongen die overal slecht behandelt wordt, en toch zijn weg naar een liefdevol thuis zoekt, raakt ook bij de moderne mens nog een gevoelige snaar. En de morele kern van Oliver Twist blijft voor alle generaties helder,  waardoor het verhaal ook voor kinderen aansprekend en goed te begrijpen is.

Het bijzondere aan Fisschers bewerking is dat ze Dickens’ plotlijn vrij nauwgezet volgt. Dat klinkt misschien als een open deur, maar in de vele bewerkingen die er in de loop der tijd zijn ontstaan, is vaak veel weggelaten. Dat blijkt ook uit de verschillende bekende verfilmingen van Dickens’ oeuvre, die vaak met zevenmijlslaarzen door het bronmateriaal stappen.

Het roept een vaak gestelde vraag op: Is het wel de bedoeling om een tekst uit de klassieke literatuur te hertalen of hervertellen? Hoe meer je probeert om een roman als Oliver Twist op een toegankelijke manier naar het hier en nu te transporteren, des te meer je afscheid zal moeten nemen van Dickens’ mooie, subtiel gekozen woorden en zinnen. Tegelijkertijd is het een feit dat sommige klassiekers niet veel meer gelezen worden. En dan is een bewerkte versie dé manier om het verhaal opnieuw onder de aandacht van een groter publiek te brengen.

Zo ben je als verteller steeds weer op zoek naar een moeilijke balans; dicht bij de oorspronkelijke stijl van Dickens blijven, of het heft in eigen hand nemen?

Ook Fisscher ontkomt er niet aan om enkele zaken te moeten vereenvoudigen of verschuiven om het oorspronkelijk 53 hoofdstukken lange verhaal voor kinderen begrijpelijk te maken – in uiteindelijk 35 hoofdstukken. Zo krijgen de verhaalelementen rond Olivers moeder, Monks en Sally wat meer ruimte; om aan het jonge hedendaags publiek de consequenties van het ongehuwd moederschap en de gebrekkige sociale voorzieningen van 19^e-eeuws Engeland te laten zien. Dickens’ uitgebreidere kritiek op de Victoriaanse maatschappij blijft wat meer op de achtergrond.

Door deze creatieve aanpassingen zou ik Tiny Fisschers versie van Dickens’ klassieker geen ‘integrale hertaling’ willen noemen (zoals de uitgeverij dat wel doet), maar eerder een hervertelling. Eigentijdse keuzes en afwegingen van de schrijfster halen zo het eerbiedwaardige origineel de moderne tijd binnen. Deze aanpassingen zullen de gemiddelde lezer waarschijnlijk niet storen, al kan het zijn dat de meest fervente Dickens-fan af en toe een wenkbrauw zal oplichten.

Gelukkig kan Fisscher uitstekend uit te voeten met de kenmerkende tragiek van Olivers verhaal. Na de opgebouwde spanning van Olivers treurige tijd in het werkhuis, voelt zijn uitbarsting tegenover Noah Claypole als een opluchting. De daaropvolgende scènes met de schurkachtige Fagin en zijn jongens zijn vrolijk en levendig, en bieden ook jonge lezers genoeg stof tot overdenken. Zou je niet liever bij die zakkenrollers blijven, als ze aardiger zijn dan ieder ander die je tot nu toe bent tegengekomen?

Een belangrijk element in Dickens’ romans is zijn humor, onder andere in de karakterbeschrijvingen, en de vaak bespottelijke scènes met  zogenaamd fatsoenlijke mensen die in hoog aanzien staan. Zo behoren ook hier de scènes met de pompeuze Mr. Bumble tot de meest smakelijke uit het boek.

De schrijfster weet enkele komische scènes zo treffend te beschrijven, dat ze voor een hedendaags (en jong) publiek opnieuw grappig zijn – wat erg knap is. Zoals wanneer Oliver het waagt om naar meer eten te vragen, en de kleine jongen zich moet komen verantwoorden bij de hoge heren van het werkhuis. Deze zitten dan net te eten, en preken met volle mond over de zonde van overdadigheid. Ieder kind kan aanvoelen dat dit niet helemaal klopt. Ook op veel andere momenten moest ik hardop lachen om de gevatte bespiegelingen op de mensheid, die Fisscher uit Dickens’ werk gedestilleerd heeft.

Fisschers Oliver Twist is prettig leesbaar, al zijn sommige episodes wat zware kost. Dat heeft ze voor een deel uiteraard aan Dickens te danken. Oliver gaat in zijn eerste jaren van het ene pak slaag naar het andere. Zelf doorbrak hij deze reeks met humorvolle en scherpe bespiegelingen op de Victoriaanse maatschappij. Gelukkig weet ook de schrijfster van deze bewerking met korte humoristische zinnetjes licht in het verhaal te brengen. Vaak is het uitgerekend Mr. Bumble, die door zijn bespottelijke gedragingen bij lezers voor een glimlach zorgt.

Bovendien wordt het verhaal in deze versie van Oliver Twist op gezette momenten verfaaid door een ruim aantal schattige, soms ontroerende nieuwe illustraties van de hand van kunstenares Annette Fienieg. Behalve dat het zorgt voor een aantrekkelijke vormgeving van een toch al prachtig cadeauboek, bieden de mooie afbeeldingen de lezer een extra gevoel van continuïteit, en zetten met hun zachte en lichte stijl hier en daar de toon voor wat soms toch een verdrietig verhaal blijft.

Wat lastig wordt het aan het einde van het verhaal. Ten eerste wordt het verhaal hier flink versneld, al kan ik het de schrijfster niet kwalijk nemen dat zij de dood van Nancy en Sikes zo kort mogelijk heeft weergegeven.

Daarna gaat het snel. Na de kennismaking met Rose wacht ons uiteindelijk de onthulling van haar ware identiteit, en daarmee de ontknoping van het raadsel rond Oliver. Het is een moment waarop Fisscher ervoor opteert om de vierde muur te doorbreken, en de lezer laat weten dat in verhalen álles mogelijk is – zelfs dingen die heel ongeloofwaardig zijn. Tsja, dat valt natuurlijk moeilijk te betwisten. Dickens was zoals bekend een kei in het bedenken van prachtige verhaallijnen, karakters en humorvolle analyses. Maar plottechnisch de eindjes aan elkaar knopen was niet altijd zijn sterkste punt. En daar moet ook een herverteller anno 2020 het mee doen…

Tiny Fisschers Oliver Twist is zeer geschikt om kinderen in de bovenbouw van de basisschool te laten kennismaken met het klassieke verhaal. Ook volwassenen voor wie het lezen van de nogal lijvige originele roman een te grote uitdaging lijkt, biedt deze eigentijdse uitgave een mooi en rijk geïllustreerd alternatief.

Doorgewinterde Dickens-fans zullen af en toe misschien een beetje schrikken van alles wat afwijkt van hun herinnering; daarvoor zijn het fans. Maar hoewel ik zelf ook met alle liefde vasthou aan Dickens’ eigen woorden, heb ik ook zeer genoten van het lezen van dit boek. Tiny Fisschers Oliver Twist is een welkome toevoeging aan de boekenkast van ieder vroegwijs kind met een liefde voor verhalen, en vormt een uitgelezen kans om de boeiende wereld van Charles Dickens voor de allereerste keer te ontdekken.

Natuurlijk onder het genot van een kopje thee… of een glas limonade!