Toen Victoria koningin werd bestond het Koninkrijk der Nederlanden nog niet zo lang. Toch waren de Oranjes al langer aanwezig op het Europese toneel: De toen-nog-kroonprins-en-latere-koning Willem II probeerde al eens naar de hand te dingen van Charlotte, kroonprinses van Engeland en nicht van Victoria.

Hij kwam echter van een koude kermis thuis, en Charlotte trouwde met Leopold, de man die later na een opstand tegen de Nederlandse Oranjes de eerste Koning der Belgen zou worden. Dat was natuurlijk een vette dis voor Willem, en om één of andere reden zou het vaak niet zo heel vlotjes verlopen tussen Victoria en het Nederlandse koningshuis. Eens kijken wat Victoria allemaal over hen te zeggen had…

Prinses Charlotte zag Willem II dus niet zo zitten, maar Victoria mocht hem later wel. Dat had eigenlijk één belangrijke reden: Zijn heldhaftige optreden tijdens de Slag bij Waterloo. In 1847 gaf Willem haar een geschilderd portret van hemzelf. Het lijkt dus wel goed te zitten tussen die twee.

Van de zoons van Willem II was Victoria minder gecharmeerd. En dat was een probleem, omdat de prinsen als mogelijke huwelijkskandidaten voor haar werden gezien. Willem en zijn broer Alexander waren respectievelijk twee en één jaar ouder dan zij. Op 30 mei 1836 woonden ze samen met Willem II een bal bij, georganiseerd Victoria’s moeder. Willem II schreef hierover:

“Gisteravond was er een bal aan het Hof en mijn kinderen hebben gedanst met prinses Victoria: eerst Willem en toen Alexander. Zij is erg klein van stuk, maar leuk om te zien en met een intelligente en wakkere blik, en ik zei bij mezelf: ze heeft als vrouw wat Alexander heeft als man.”

Vooral Alexander was bedoeld als mogelijke echtgenoot. Helaas voor hem dacht Victoria minder positief over een match met de prins, en schreef in een brief aan haar oom Leopold, de koning der Belgen:

“De jongens [Alexander en Willem] zijn erg gewoontjes en hebben een mengsel van Mongools en Nederlands in hun gezicht, ze zien er bovendien zwaar, saai en angstig uit en ze zijn absoluut niet innemend.”

Duidelijke taal dus.

Echt warm is de band tussen Victoria en de latere Willem III ook niet meer geworden. Dat lag vooral aan het losbandige gedrag van de Nederlandse royal, die in Nederland bekend kwam te staan als koning Gorilla vanwege zijn lompe gedrag en woede-uitbarstingen. Waar Victoria als vorstin een keurig gezinsleven opbouwde, werd Willem een flierefluitende kroonprins zonder gevoel voor verantwoordelijkheid.

Eind 1848 wilde Willem incognito naar Engeland gaan, mogelijk om daar een maîtresse te ontmoeten. Maar zoals wel te verwachten is met een kroonprins, is anoniem willen reizen wel een beetje naïef. Natuurlijk was het Engelse hof snel op de hoogte, en Willem moest worden overgehaald om Victoria niet te schofferen…en haar dus een bezoek te brengen.

Dit gebeurde op 25 januari 1849. Victoria deed “minzaam en verplichtend”, en ook Willem gedroeg zich netjes. Aan zijn vader schreef hij dat Victoria vriendelijk was en dat ze blij was dat hij voor haar van zijn incognito had afgezien. Dit klinkt voor mij als een typisch Brits-beleefd gesprekje. Het kan niet anders of Victoria was al op de hoogte van Willems uitspattingen, die ze niet bepaald goedkeurde. Maar zoals dat hoorde dineerden ze samen, bezochten het theater en gebruikten een souper. Ook informeerde Victoria hartelijk naar de gezondheid van zijn vader Willem II, met wie het niet zo goed ging.

Veel hebben Willem III en Victoria niet meer met elkaar te maken gehad. Ze hadden ieder een eigen land te besturen, en deden dat op geheel verschillende wijze. Victoria was het niet altijd eens met Willems buitenlandpolitiek. En al helemaal niet met zijn gedrag. Willem maakte veel schulden en gaf veel geld uit aan maîtresses. Dit kwam ook politiek lastig te liggen tijdens een conflict met Pruisen. Victoria was “erg boos op de Nederlandse koning die deze dreigende situatie heeft veroorzaakt, louter om geld te krijgen waarmee hij zijn schulden kan betalen.”

En de ergernis over het Nederlandse koningshuis hield niet op bij Willem III. Mede door zijn reputatie – maar ook heus door eigen gedrag – viste ook diens zoon Wiwill als huwelijkskandidaat achter het net. Willem III had graag gezien dat zijn zoon met Alice, de tweede dochter van Victoria, trouwde. Maar Victoria zag hem liever gaan dan komen, en ook Alice wilde niet. Ze vond hem “onsmakelijk”. Het zal niet geholpen hebben dat Wiwill zijn tijd en geld in liederlijke Parijse etablissementen verbraste…samen met de Engelse kroonprins Bertie.

Er was iemand in het Nederlandse koningshuis die Victoria wél een warm hart toedroeg: Koningin Sophie. Deze had een vreselijk ongelukkig huwelijk met Willem III. Victoria moet wel een beetje medelijden met haar hebben gehad. Wat een leven was dat, met een agressieve, overspelige en lompe echtgenoot. Toen Sophie een intieme en geheime briefwisseling met een Engelse edelman begon, moet Victoria daarvan geweten hebben. Zou ze begrip hebben gehad voor de emotionele steun die de Nederlandse koningin zocht bij een mannelijke metgezel? Ik kan me voorstellen dat Victoria, die na jaren van rouw steun vond bij iemand als John Brown, invoelde dat een dergelijke vriendschap veel kon betekenen. Toen de Engelse Lord overleed, was het dan ook Victoria persoonlijk die Sophie een telegram stuurde met het slechte nieuws. Dat had ze niet hoeven doen, dus ik denk dat ze het echt belangrijk vond.

Uiteindelijk stief Koningin Sophie, en ook de beide zonen van Willem III. De oude koning ging op zoek naar een nieuwe echtgenote en vond deze in de 19-jarige prinses Emma. Ze was maar liefst 43 jaar jonger dan hij, maar ze had een grote, rustgevende invloed op hem. Toen Willem III en Emma nog een keer bij Victoria op bezoek kwamen, zei de Engelse koningin verrast: “Díe is veranderd en allemaal dankzij haar”. Zo stond Willem er aan het eind van zijn leven toch nog even goed op.

Victoria maakte ook Willem III’s opvolgster, koningin Wilhelmina mee. Zij werd op 10-jarige leeftijd in 1890 koningin. Victoria was op dat moment 71 jaar oud. Toen Wilhelmina 15 was ging ze op bezoek bij Victoria. Het was dus een ontmoeting tussen de oudste en jongste koningin van Europa! Ik vroeg mij af of er van dit bijzonder moment geen foto is gemaakt. Het antwoord is… ja…en nee. Een gerenommeerde fotostudio heeft ter gelegenheid van het bezoek een compositiefoto in elkaar geknutseld, maar echt samen hebben de dames niet geposeerd. Jammer.

Over Wilhelmina schreef Victoria in haar dagboek:

“The young Queen … still has her hair hanging loose. She is slender and graceful, and makes an impression as a very intelligent and very cute girl. She speaks good English and knows how to behave with charming manners.”

Toch fijn dat Victoria zich aan het einde van haar leven in ieder geval kon vinden in het karakter van de laatste Oranje die zij meemaakte. Later werden de beide koninginnen het nog een keer politiek oneens over de Boerenoorlog in Zuid-Afrika. Maar dat zal eerder politieke dan persoonlijke onenigheid geweest zijn.

Aan het einde van deze 19^e-eeuwse soap heb ik trek in thee! Ik ga voor Assam met melk deze keer.

---

Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:

Dik van der Meulen, Koning Willem III 1817-1890. Amsterdam 2013.
“Emma liet Willem III niet alleen vertrekken” op Royalblog.nl.
Wilhelmina of the Netherlands op Wikipedia.org.
Stanley Weintraub, Uncrowned King: The Life of Prince Albert (London 1997) p. 49, via Wikipedia.org.