Op vakantie gaan was in vroeger tijden heel bijzonder, en nu is dat op dit moment voor veel mensen weer zo. Tekenaars Thomas Crane en Ellen E. Houghton maakten in 1883 een schattig kinderboekje over een uitstapje naar Londen, waar ik meteen vrolijk van werd. Ik laat jullie graag een aantal van de mooiste illustraties zien, zodat we ons toch nog een beetje op vakantie kunnen wanen!
London Town (1883) is een samenwerking van meerdere Victoriaanse kunstenaars, die met succes hun best hebben gedaan op het maken een boek dat aan alle kanten helemaal perfect is. Net als het boek Pan Pipes van Walter Crane zou je het boek daarom een Gesamtkunstwerk kunnen noemen, waarbij iedereen bijdroeg wat hij of zij het beste kon. Thomas Crane (de oudere broer van) tekende de decoratieve pagina’s, Ellen E. Houghton de figuren, en ervaren dichter Felix Leigh leverde de schattige en vaak amusante versjes. Helemaal in lijn met de Arts and Crafts-beweging: Esthetische, ambachtelijke en praktische kunst voor een groot publiek.
Het London van 1883 kon je natuurlijk op allerlei manieren bereiken, maar de omslagafbeelding kiest voor een wel heel romantisch beeld: Met de koets! Een jongen en een meisje uit de gegoede klassen stappen met hun kleine zusje uit het rijtuig, en worden begroet door een straatveger van hun leeftijd. Tijdens hun verblijf in Londen zullen ze mensen, groot en klein, uit alle lagen van de bevolking tegenkomen.
London Town (1883) door Thomas Crane, Ellen Houghton en Felix Leigh [Publiek domein].
Het schutblad geeft ons een prachtig uitzicht over de Thames op St. Paul’s Cathedral. Opvallend is de portrettering van Londen als bijenkorf. De bijenkorf stond in de Victoriaanse cultuur vaak symbool voor de hele maatschappij, waarin iedereen een plek had en zijn of haar steentje bijdroeg. Zo ook in Londen, dus.
Londen als grote bijenkorf. Uiteraard zit er een versje bij: “Come children all, / Both great and small, / With eager eye and ear, / Who dwell afar or near / In hope that some day you’ll contrive, / To view great London’s busy hive, / And hear the mighty hum of bees, / At work alike in sun or shower, / While butterflies beneath the trees / Flit idly by from flower to flower / In parks and gardens bright and gay: / Come,—Climb Saint Paul’s with us to-day, / And with this book in hand, / Upon the dome we’ll stand, / And thence look down / O’er London Town.” (dikgedrukt door mij)
Even genieten van de skyline van Victoriaans Londen:
Kinderen bewonderen de skyline van Londen, met het parlementsgebouw en de Big Ben.
Het boekje brengt verschillende gezinnen – niet alleen die van de koets – naar de bekende plekken van Londen. Natuurlijk naar de Tower, Westminster Abbey, en de London Zoo. Maar ik koos voor deze keer locaties uit waar ik zelf het vrolijkst van werd.
Zoals de bloemen- en fruitmarkt in Covent Garden. Wat een heerlijke plek! Het moet een drukte van belang zijn geweest, en geroken hebben naar de vele bloemen en (over)rijp fruit.
This is Covent Garden, / What a lively scene! / Here are flowers so pretty, / There are leaves so green. / These are busy buyers, / Busy sellers those, / Selling, buying, selling, / Everything that grows. / Fruits and lovely blossoms / Hither come each day, / Fresh from other gardens / Many miles away. / Cabbages potatoes, / Pears and apples too, / Grapes, and pines, and peaches, / All are here on view.
Een van de voor ons opmerkelijkste mensen die de kinderen in Londen te zien krijgen, is de zogenaamde Cat’s Meat Man. Wat is dat; een man die kattenvlees opkoopt? Met de wijdverbreide verhalen over dubieuze pasteitjes klinkt dat niet al te best. Maar nee, gelukkig zit het niet zo. De cat’s meat man verkocht fijngesneden vlees vóór katten: Kattenvoer, dus. En dat werd bijna dagelijks vers gekocht – net als het eten voor hun baasjes. Dat valt dan toch nog mee.
De Penny-Ice Man is natuurlijk een geliefde verschijning. Vanaf de jaren 1850 kon je in Londen op straat kleine ijsjes kopen; net genoeg om een paar keer aan te likken. Dit beetje ijs zat in speciale glaasjes, die na gebruik werden omgespoeld. Helaas was dit niet zo’n hygiënische praktijk, met allerlei ziektes tot gevolg. Zo’n 15 jaar na het verschijnen van dit boek werd het penny lick-ijsje dan ook verboden. Maar daar hebben de kinderen op dit plaatje nog geen last van. Een ijsje eten was gewoon heel bijzonder.
In summer when the sun is high, / And children’s lips are parched and dry, / An ice is just the thing to try. / So this young man who comes, ’tis plain, / From Saffron Hill or Leather Lane, / A store of pence will quickly gain. / A lemon ice for me,” says Fred; / Cries Sue, “No, have a cream instead.” / “A raspberry!” shouts Newsboy Ned. / “What fun! Although we’re now in June, / It feels”—says Ned—”this afternoon, / Like eating winter with a spoon!”
Dan gaan we weer verder door de stad. Wist je dat het drukke Londen ook heel groen kan zijn? De volgende scène is St. James’s Park, waar je allerlei lekkers kunt kopen, en zelfs melk vers van de koe kunt drinken! Inderdaad werden er in Victoriaanse parken koeien gehouden, om een klein deel van de bevolking van verse melk te voorzien. Zoiets kunnen wij ons echt niet meer voorstellen!
What a countrified scene we have here! / Who would think London Town was so near, / That its murmur comes borne on the breeze / To the listener under the trees? / To this spot, to buy biscuits or buns, / Each city child joyously runs. / But the Park’s greatest treat, they all vow, / Is a glass of new milk from the cow.
De kinderen in het verhaal reizen kris-kras door Londen. En dan is een snel vervoersmiddel wel zo handig. De Underground! De Londense metro was in 1883 nog best nieuw, dus het was een hele beleving om mee te reizen. Het leuke is dat het plaatje ons een goed inkijkje geeft in hoe de metrotunnels er toen uit zagen: Met luchtgaten in het plafond.
Wonderful trains! From morn till night, / Clattering through tunnels without daylight, / Hither and thither they run, up and down, / Beneath the streets of London Town. / Many prefer these trains instead / Of the cabs and “Busses” overhead, / For they run much faster than horses can. […].
Natuurlijk moet er naast alle ontspanning ook even iets cultureels worden gedaan. En dat betekent: Op naar het British Museum! Mr. W. was extra verguld toen ik hem deze afbeelding liet zien, want het is zijn favoriete museum. De plek waar deze kinderen staan, kennen we dus bijzonder goed. Konden wij ook maar weer naar Londen!
If you want to see all sorts of wonderful things, / Stuffed crocodiles, mammoths, and sloths, / Hairy ducks with four feet, and fishes with wings, / Fat beetles, and strange spotted moths; / […] And beautiful statues from Greece and from Rome, / And other fine things without end,— / You will find you can see half the world here at home, / If a day in this place you will spend.
En dan nog even souvenirs kopen, natuurlijk. Voor kinderen in de 19e eeuw was de zogenaamde Lowther Arcade een echte trekpleister. Deze sierlijke passage liep van West Strand naar St. Martin’s churchyard, en er zaten voornamelijk Duitse speelgoedmakers. Zij verkochten bijvoorbeeld houten speelgoed, en ik stel me zo voor dat het een beetje leek op wat we nu nog op Duitse kerstmarkten zien. Er viel in ieder geval genoeg te kiezen!
Tell me, rosy little boy, / Listen, little maiden, too, / Do you love a fine new toy? / Yes, you say, of course you do. / Then your thought to Mother tell, / And she’ll take her little maid, / And her little boy as well, / To this wonderful Arcade.
Wat een mooie dag in Londen, nietwaar? London Town is een ontzettend lief boekje, dat weliswaar een aantal moeilijke punten in de Londense maatschappij aanstipt – zoals arme jongens die werken als schoenpoetser, of het grote aantal wezen -, maar dit wordt allemaal op een vrolijke manier met de spreekwoordelijke mantel der liefde bedekt. Ik denk niet dat dit erg is; het is tenslotte een kinderboek. En ook voor ons is het even een aardig ontspannen boekje om in te bladeren. Voor wie meer van het prentenboek wil zien; dat kan hier.
Ik zet maar weers eens water op – voor thee uit de Londense Twinings-winkel!
Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:
T. Crane, E.E. Houghton en F. Leigh: London Town (1883). Via Wdl.org.
T. Crane, E.E. Houghton en F. Leigh: London Town (1883). Via Gutenberg.org.
Victorian London – Shops and Shopping – Shopping Arcades op VictorianLondon.org.
Een prachtig boekje, vooral de illustraties. Ook de versjes vind ik heel mooi.
Ja, leuk hè? Ik was helemaal blij toen ik het gevonden had!