‘De strijd van het leven’ is niet bepaald een titel die je zou verwachten bij een kerstverhaal. Gelukkig heeft het vierde kerstverhaal van Charles Dickens uit 1846 ook een ondertitel, namelijk: A Love Story. En liefde is er genoeg te vinden in de idyllische setting van het pre-industriële Britse platteland, waarin dit verhaal speelt. Maar het loopt niet zoals je zou verwachten…

De novelle begint eigenlijk nogal macaber. We horen over een slagveld, waar lang geleden dappere helden aan een voortijdig einde kwamen; en hoe het land sindsdien deze bloederige slag vergat, om op de brokstukken weer een nieuw leven op te bouwen.

Op deze plek woont Dr. Jeddler, weduwnaar, met zijn dochters Grace en Marion. Het zijn vrolijke, mooie meisjes, die beide de huwbare leeftijd hebben bereikt. Bij hen in huis wonen twee bedienden: de op het oog wat dommige Clemency Newcome, en Benjamin Britain. En tot slot is er Alfred, een jongeman die tot de dag waarop ons verhaal begint onder de voogdij van de dokter heeft gestaan, maar nu op het punt staat om aan zijn studie geneeskunde te beginnen. Alfred heeft een oogje op Marion, en hoopt na zijn opleiding terug naar huis te keren om met haar te trouwen. Maar of Marion daar wel zin in heeft; dat is de vraag.

Op een dag blijkt zij uit het ouderlijk huis verdwenen te zijn; zou zij er met een andere jongeman vandoor zijn gegaan? Hoe dan ook zijn alle betrokkenen in diepe rouw gedompeld.

Tot op dit moment lijkt het alsof we een gewoon Dickens-verhaal instappen, met verschillende overbekende karaktertypes. Ik zet de dramatis personae maar even op een rijtje:

• De deugdzame oudste dochter, die de plaats van haar overleden moeder heeft ingenomen en zorgt voor haar vader en zusje.
• Het jongste zusje, dat door haar heimelijke vertrek haar goede eer heeft verspeeld, en voor wie er in Dickens’ romans eigenlijk maar één tragische afloop mogelijk is.
• De eerzame jongen die naar de hand van het jongste zusje dingt, maar een blauwtje loopt.
• Een vagebond à la Jane Austens Mr. Wickham, die natuurlijk niets goed in de zin heeft.
• Sullige bedienden met het hart op de goede plaats, en ergens nog een sprankje wijsheid.
• Enkele juristen die je maar beter niet kunt vertrouwen.
• Een oude man met een nogal vreemde wereldvisie.

Wie een beetje bekend is met de verhalen van Charles Dickens, kan bij al deze karaktertypes één of meerdere personages uit zijn andere romans bedenken. Op zich niet erg, want Dickens kan behoorlijk vindingrijk zijn als het gaat om plotwendingen en de ontwikkelingen van zijn personages in de loop van zijn verhalen.

Persoonlijk dacht ik dat Dickens het trucje van zijn vorige drie kerstverhalen nog eens zou herhalen. Dr. Jeddler heeft namelijk de persoonlijke filosofie dat alles in de wereld één grote grap is. Liefde, oorlog, dood; het mensenleven is zo absurd dat je er maar beter geen serieuze aandacht aan kunt schenken. Op deze manier ziet hij belangrijke ontwikkelingen in zijn gezin over het hoofd. Zou deze man de volgende zijn, die door geestverschijningen of andere bovennatuurlijke wezens met Kerstmis wordt wakker geschud, net zoals in A Christmas Carol, The Cricket on the Hearth en The Chimes? Ik verheugde mij al op Dickens’ nieuwste magische taferelen.

Maar zover kwam het verrassend genoeg niet. The Battle of Life is namelijk de enige van Dickens’ kerstverhalen waar bovennatuurlijke machten geen rol in spelen. Het hele verhaal speelt in simpel, landelijk Engeland. En de lessen die er in dit sprookje geleerd worden, komen voort uit de levenservaring van de menselijke karakters.

Zo beleven we het dramatische vertrek van Marion, de jaren die vervolgens voorbijgaan, en de gelukkige huwelijken van Benjamin en Clemency, en Alfred en Grace. Na het vertrek van het jongste zusje verschuiven de gevoelens van Alfred geleidelijk naar de oudere zus – het lag in de lijn der verwachting. Maar zouden we nog te horen krijgen hoe het de verdwenen Marion is vergaan?

Aangekomen bij het laatste hoofdstuk, blijkt dat Dickens me voor de tweede maal op het verkeerde been heeft gezet. Zijn oplossing voor het familiedrama is er één die ik werkelijk niet had kunnen bedenken! Mooi opgelost? Ach, ik vind het wat ver gezocht. Maar uiteindelijk krijgen we als lezers wel wat we van een kerstverhaal graag willen: Een gelukkige afloop voor iedereen.

Dit vierde kerstverhaal van Charles Dickens behoort niet tot zijn meest bekende, of tot de populairste exemplaren van dit genre. Toch heeft dit verhaal twee sterke kanten, waardoor ik het niet snel zal vergeten. Enerzijds zijn dat de prachtige omschrijvingen van de seizoenswisselingen, en de daarbij horende gedetailleerde romantische schetsen van een landelijk Engeland van weleer.

En daarnaast is er de wijze les, die zelfs anno 2019 nog relevant kan zijn: De gevechten van het leven zijn te dragen, en misschien zelfs te overwinnen, door je te richten op klein geluk. Of om met de boodschappen op de vingerhoed en de nootmuskaatrasp in het verhaal te spreken: “Forget and Forgive” en “Do as you would be done by”!

Ik wens jullie alvast een fijn kerstfeest.

P.S. Ook benieuwd naar Dickens’ andere kerstverhalen? Lees dan eens mijn blogs over:
A Christmas Carol
A Christmas Carol (films)
The Cricket on the Hearth
The Chimes