Wat ben ik toch blij dat de victoriaanse tijd en de bijbehorende stijlen de afgelopen paar jaar steeds populairder zijn geworden. Bloemenprintjes zijn niet meer truttig, kant is hip, en ik heb ook al wat tartan voorbij zien komen. Ook binnen de woontrends mag victoriaans blijkbaar weer, zoals ik tot mijn blije verbazing opmerkte tijdens een bezoekje aan IKEA. Benieuwd met welke ‘victoriaanse’ meubels ik mijn woning zou willen inrichten?

Hebben jullie dat ook altijd in het grote blauw-gele woonwarenhuis? Je begint je dag (uiteraard) in het restaurant, neemt een bakje chocolademousse, en volgt dan plichtsgetrouw de lange route, waarbij je ter hoogte van de Perzische tapijten inmiddels zo moe bent dat je er wel op in slaap zou willen vallen. Ik tenminste wel. Gelukkig stonden de victoriaanse meubelen al eerder langs het pad, zodat ik een aantal opvallende items op de foto kon zetten.

Victoriaanse stoelen voor hem en haar

Het meest opmerkelijk vond ik een heuse stoel voor de victoriaanse dame. Ik herkende hem meteen; met de diepe zitting, zonder armleuningen en een ronde afwerking. Dit model was geschikt voor vrouwen die meededen met de laatste victoriaanse mode rond 1850: de crinoline, dus. Waar herenfauteuils altijd armleuningen hadden, hadden zetels voor dames nooit leuningen, omdat zij hun omvangrijke rok kwijt moesten kunnen zonder kreukels in de stof te maken. Leuk om dit model weer terug te zien – ook voor neo-victorianen in spijkerbroek! De stoel zat overigens erg lekker, en als zowel mijn studeerkamer als portemonnee wat ruimer waren geweest, had ik hem zeker meegenomen.

En dan de bijbehorende fauteuil voor heren. Deze is met zijn ‘oren’ aan de zijkant iets minder nauwgezet neo-victoriaans te noemen, maar de basis is er zeker. Een zwaar hoekig model, een gecapitonneerde rug en stevige armleuningen. Ook leuk: Beide stoelen zijn – typisch victoriaans – in zwaar fluweel uitgevoerd. Mijn man vond deze stoel heel goed zitten; Grappig genoeg hadden wij toevallig allebei een voorkeur voor de stoel die bij ons geslacht hoorde. Dat klinkt anno 2018 hoogst ouderwets, maar juist omdat mannen en vrouwen binnen de victoriaanse wereld zulke verschillende rollen, taken en kledingstukken hadden, misschien niet geheel onverwacht. Tradities en smaak erf je vaak nou eenmaal onbewust.

Een ouderwetse keukenkast

Ik weet nog dat ik even verbaasd was, toen ik het voor het eerst hoorde: De complete keuken met speciale units is pas een uitvinding uit de jaren 1930. Zelfs mijn opa en oma hadden in hun jaren 1930-rijtjeshuis nog een apart fornuis, een kleine, modernere wasbak met kastjes eronder en een houten kast met gordijntjes ervoor! Heel huiselijk, en stiekem misschien wel leuker dan de eenheidskeukens van nu?

Ikea heeft nu een kast voor algemeen gebruik, die me erg doet denken aan de eerste keukenkasten. Hierboven zie je hem staat naast een voorbeeld van een Duitse schoolplaat uit 1890. Een set deurtjes op de bovenkant, en je bent er! Overigens heeft mijn vader ook een dergelijke kast in zijn huis in de 17^e eeuw. Deze kast zat er al in toen hij er kwam wonen, en moet uit de eerste helft van de 20^e eeuw zijn. Echt een blikvanger, vinden jullie niet?

Een totaal overbodig item

Om mijn laatste victoriaanse IKEA-vondst moest ik stiekem een beetje lachen: Een stolp om over je bloemen, klok of teddybeer te zetten. Heel ouderwets en huiselijk, en bovendien: hartstikke overbodig! Ik zal niet ontkennen dat er ook in de 20^e eeuw een hoop stof kan vallen op je gewaardeerde spulletjes, maar in de 19^e eeuw was ‘gewoon stof’ wel de minste van je zorgen.

De glazen stolp kwam in de mode door de komst van de trein. Jawel, de (eveneens op kolen gestookte) trein vervoerde met groot gemak deze goedkope brandstof door het hele land. Daardoor stookten steeds meer stedelijke middenklassengezinnen niet meer met hout, maar met kolen. En dat zorgde voor een vieze bedoeling. Kolenroet bestaat uit dikke, plakkerige vlokken, die je niet zo makkelijk van delicate prullaria afkrijgt. Vandaag de stolp, die de mooiste huishoudelijke items moest beschermen tegen de alom aanwezige zwarte waas.

Interessant weetje: Wisten jullie, dat we maandag-wasdag ook te danken hebben aan het stoken met kolen? Alles werd helemaal zwart, waardoor vrouwen enorm veel werk hadden om huis en kleding wekelijks een beetje proper te krijgen. Ik kan me voorstellen dat een stolp echt een handig item was om te hebben. Gelukkig kunnen we hem nu vooral voor de sier neerzetten.

Een victoriaans woonwarenhuis

IKEA bestond in de 19^e eeuw natuurlijk nog niet, maar in Londen stond er wel een grote meubelzaak op Pall Mall, die – heel modern in die tijd – een grote catalogus uitbracht. Hampton & Sons verkochten op grote schaal meubels, meubelstoffen, tapijten, gordijnen, behang en ijzerwaren voor de haard. De meubels die ik hierboven heb laten zien, komen uit hun catalogus uit 1869.

Voor sommige meubelstukken kon je terecht in showrooms, maar het is me niet helemaal duidelijk of je alles van tevoren kon bekijken. Het meest gebruikelijk was om te bestellen via de catalogus. Bij deze catalogus zat namelijk ook nog een extra boekje met prijzen en tips voor de inrichting van je huis. Net als IKEA gaven ze advies voor de inrichting van zowel grote als kleine huizen, met 6, 8 of 12 kamers. Het is daarmee wel duidelijk dat de winkel zich niet richtte op het minder welgestelde deel van de bevolking, die nu eenmaal niet zo veel kamers had. Bij een huis van 6 kamers kun je overigens denken aan 2 woonkamers en 4 slaapkamers. De keuken en badkamer telden niet mee.

Alle meubels werden na bestelling pas vervaardigd bij respectabele meubelfabrieken in Engeland en op het continent. Door deze volgorde kon de klant bijvoorbeeld zelf de bekleding van een stof kiezen. Hoe hip! In ieder geval werden alle meubels thuis afgeleverd, en uiteraard hoefde je als victoriaanse gentleman – laat staan als dame – niets zelf in elkaar te zetten. Bovendien waren deze meubels bedoeld om er je hele leven mee te doen – en zelfs om ze mee te geven aan de volgende generatie. Dat is wel wat anders dan de huidige markt met snel wisselende stijlen, en consumenten die elke paar jaar eens iets anders willen in hun huis.

Heb je zin om nog wat meer victoriaanse wooninspiratie op te doen? Je kunt de catalogus van Hampton & Sons hier online bekijken. Bestellen is helaas niet meer mogelijk…

Na zo’n route door IKEA kreeg ik trek in thee. Lekker warme chai latte.

---

Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:
Hampton & Sons: Hampton & Sons Illustrated Designs of Cabinet Furniture engraved from photographs of stock at their new premises and manufactory, 8, Pall Mall East and 1,2,3, Dorset Place, Charing Cross, London. (1869) Via Archive.org.

[N.B. Deze post is niet gesponsord.]