Handlettering is IN. Toen ik het voor het eerst op het leuke blog van Lisanne tegenkwam, dacht ik: “Handlettering… handmatig letteren… is dat niet gewoon schrijven?!” Ik vind het bijzonder grappig dat iets dat wij al eeuwenlang met de hand gedaan hebben, na zo’n 25 jaar computertijdperk opeens een enorme hype is. Je zou zelfs kunnen zeggen: Handlettering is zoooo Victoriaans!

Ik ben een enorme fan van handlettering, maar ik vind het erg moeilijk. Op Pinterest komen prachtige creaties voorbij van creatievelingen die het echt in de vingers hebben: grappige of diepzinnige teksten in strakke, krullende of cursieve letters. Daarbij schieten me twee gedachten te binnen: Tot in de jaren 1990 maakten reclamemakers en andere creative designers nog gewoon ‘lettertypes’ met de hand. Handlettering was dus geen hippe hobby, maar een serieus onderdeel van een vak. Ten tweede valt het me op dat de meeste designs die je nu op Pinterest ziet iets weg hebben van stijlen die in de victoriaanse tijd populair waren. Dit is volgens mij geen toeval.

In onze tijd hebben we een gigantische overvloed aan (digitale) beelden. Als reactie daarop zijn nu handgemaakte en handgeschreven kaartjes populair. Het is namelijk een manier om je te onderscheiden. In de victoriaanse tijd zag je een tegenovergestelde ontwikkeling: Waar afbeeldingen voorheen zeldzaam waren en alleen toegankelijk voor de elite, kwamen door de verbetering van drukprocessen afbeeldingen en mooie logo’s binnen het bereik van de middenklasse. Deze waren dus niet handgemaakt – hoe luxe!

Bij handlettering grijpen we dus terug op de vroegste periode waarin mooie, unieke en weelderige lettertypen beschikbaar kwamen: de victoriaanse tijd. Natuurlijk zijn er van vóór de 19e eeuw ook veel prachtige versierde handschriften te vinden. Denk maar eens aan krullerige letters op 17^e-eeuwse gebouwen; maar deze manier van schoonschrijven valt binnen de kalligrafie en is echt een manier van schríjven.

Kortom: Handletteren komt oorspronkelijk niet van handgeschreven werk, maar grappig genoeg van de typografie – bedoeld voor drukwerk. Waar de victoriaanse kunstenaar letters met de hand maakte om ze daarna met gemak te verveelvoudigen (drukken), maakt men het zich anno 2017 expres extra moeilijk, doordat de letters op het eindproduct handgeschreven moeten zijn. De victorianen streefden naar gemak door techniek, terwijl wij van techniek terug willen naar handgemaakt.

Stel je voor: Wat zouden de victorianen blij zijn geweest met een gemakkelijk – maar saai – digitaal lettertype als Times New Roman!

In de 19^e eeuw zien we voorbeelden van sierlijk drukwerk verschijnen in reclame op aanplakbiljetten en producten, in tijdschriften, en bijvoorbeeld achterop fotokarton. Ik zal jullie een paar mooie voorbeelden laten zien:

In de vier bovenstaande voorbeelden is duidelijk een aantal populaire handletteringstijlen terug te vinden. Zelf vind ik de woorden Apple, Chemical, Tricycles en Chocolate! erg sprekend neergezet. Het is eigenlijk wel mooi dat deze kunstwerkjes weer opnieuw gewaardeerd worden.

Één ding valt mij het meest op als ik het victoriaanse drukwerk vergelijk met moderne handlettering. Bij moderne handlettering worden vaak veel verschillende letterstijlen binnen één enkele zin gebruikt. In victoriaanse advertenties blijft het vaak bij twee à drie lettertypes per tekst, die niet binnen een zin gewijzigd worden. Beide variaties hebben wat mij betreft hun charme. Het is leuk om te zien hoe oude dingen goed bruikbaar blijven in onze tijd, en dat we er een moderne draai aan geven.

Misschien moet ik zelf ook nog eens een poging wagen. Handgemaakte kaartjes zijn toch wel erg leuk. Doe jij ook aan handlettering? En laat je je ook wel eens door victoriaanse voorbeelden inspireren, misschien zonder het te beseffen? Laat het hieronder weten – en plaats gerust een link naar je eigen werk, ik ben benieuwd!

It’s tea o’clock. Ik heb trek in kamille met honing.

ps. Dit blog is deel 2 in mijn serie Zoooo Victoriaans! Weet je wat ook heel victoriaans is? Bloggen!