Hoewel Netflix er inmiddels in is geslaagd om iedereen op hun vrije momenten aan hun mobiele apparaat te laten kluisteren, vraag ik even jullie aandacht voor een heuse ouderwetse tv-serie van precies twintig jaar oud. Wij Alexander uit 1998 is een spannende serie die draait om het verhaal van de jongste zoon van Koning Willem III, kroonprins Alexander. Hij zou de troon bestegen zijn, als hij niet vroeg gestorven was. Maar zijn dood is in mysterie gehuld…

Wanneer de avonden weer langer worden, krijg ik altijd zin om lekker languit op de bank – onder het genot van een dampende kop thee – op zoek te gaan naar spannende en interessante historische tv-series. Eén zo’n serie, die ik iedereen van harte aanraad, is dus Wij Alexander.

Deze Nederlands-Vlaamse miniserie is oorspronkelijk uitgezonden in 1998; fimtechnisch alweer even geleden, maar dat geeft eigenlijk niks. Het tempo is misschien wat rustig, maar er gebeurt genoeg om je volledig bij de les te houden. Het is nu de tweede keer dat Mr. W. en ik de serie kijken, en ik zit er weer helemaal in.

Het verhaal begint in 1909. Het is de geboortedag van prinses Juliana, en bijna heel Nederland viert feest. Jan Giltay, een jonge dokter in de al even jonge wetenschap van de psycho-analyse, keert precies op dat moment terug naar zijn verloofde in Den Haag. Hij heeft een half jaar in Wenen gestudeerd onder de vernieuwende Professor Freud, en wil nu diens theorieën in de praktijk gaan toetsen. Daarom gaat hij aan de slag in het plaatselijke gekkengesticht. Onder leiding van zijn oude mentor Professor De Zwaan gaat hij daar op zoek naar een passend ‘studiesubject’ voor zijn promotie.

In het gesticht maken we al gauw kennis met een verwarde oude man, die bij al Giltays collega’s bekend staat als ‘Patiënt nummer 4’. Deze lichtgeraakte en moeilijk te handhaven figuur lijdt aan langdurig geheugenverlies, en zou daarnaast aan een vorm van meervoudige persoonlijkheidsstoornis leiden. De man is ervan overtuigd dat hij Prins Alexander is; de jongste zoon van de oude Koning Willem III. Echter: Prins Alexander is op dat moment al 25 jaar dood.

Om Patiënt nummer 4 niet onnodig van streek te maken, wordt hij door Professor De Zwaan en de rest van de staf met alle egards behandeld; en een aantal ingezetenen vindt het zelfs prima om als lakeien rond te worden gecommandeerd door deze grillige maar markante persoon. Ook de verbaasde Giltay wordt al gauw opgenomen in de vreemdsoortige ‘hofhouding’ in het tehuis.

Een superspannend begin… maar even een stapje opzij. Sommigen van jullie zullen misschien denken: Had Nederland dan een prins Alexander? Daar heb ik nooit iets over geleerd op school! Dat klopt, want de Nederlandse schoolboekjes richten zich liever op Koningin Emma en prinses Wilhelmina, de ‘tweede leg’ van Koning Willem III.

Maar hoewel we niets over hem leren in de geschiedenisboekjes op school, is Alexander, Prins van Oranje, allerminst een verzinsel. Geboren in 1851 was hij de jongste zoon van Koning Willem III en zijn eerste vrouw, Sophie van Würtemberg. In hun nogal ongelukkige huwelijk kregen zij maar liefst drie zonen: Willem (‘Wiwill’), Maurits en Alexander. Helaas zorgde de wrevel in het Koninklijke gezin voor de ongelukkige dood van Maurits op 7-jarige leeftijd, en raakten Wiwill en Alexander van hun vader vervreemd. Een onhoudbare situatie voor een familie die het moet hebben van de voortzetting van hun dynastie. Terwijl Wiwill in eenzaamheid in Parijs stierf, trok Alexander zich terug uit het openbare leven. Maar ook hij zou vroeg overlijden, in 1884, door – zo naar men zegt – te bezwijken aan vlektyfus.

Van deze historische situatie is de wat naïevige Giltay niet op de hoogte, als hij doodleuk zijn werk oppakt in het gekkengesticht. Terwijl de dagen vorderen, raakt hij meer en meer geïnteresseerd in Patiënt nummer 4, die een ideaal probleemgeval lijkt voor zijn proefschrift. Misschien kan hij met zijn veelbelovende inzichten in de moderne psychiatrie deze arme man wel genezen!

Helaas verbiedt Professor De Zwaan hem om de patiënt te behandelen. Terwijl Giltay zich binnen het gesticht steeds meer omringd voelt door onvermoede vijanden, komt hij steeds meer te weten over de curieuze geschiedenis van zijn patiënt, die veel meer lijkt te weten dan mogelijk zou moeten zijn…

Elders in Den Haag blijkt ondertussen niet iedereen blij met de komst van een Orangje-prinsesje: Het zijn roerige tijden in het Nederland van 100 jaar geleden. We volgen we freule Eveline Röell, een jonge adellijke dame, die verliefd is geraakt op een bevlogen radicaal. De radicalen zijn fel gekant tegen de adel en het koningshuis, en zoeken manieren om linksom of rechtsom de monarchie omver te werpen. Roddels over de afstamming van Wilhelmina (‘Was de oudere Willem III nog wel in staat om een kind te verwekken?’) zijn voor hen interessante lijntjes om na te trekken.

De radicalen halen Eveline over om haar adellijke connecties in te zetten voor hun onderzoek naar het Nederlandse koningshuis. Zo gaat zij met tegenzin op onderzoek naar de familiegeschiedenis van de Oranjes, waaronder het mysterie rond Prins Alexander. Ze ontdekt sommige bronnen die  beweren dat men hem 25 jaar geleden heeft laten verdwijnen…

Spannend, hè?! Behalve op het perfecte mysterie, kan de knap geschreven serie bovendien rekenen op de bijzondere acteerprestaties van de goedgekozen cast. Hugo Haenen is de ideale man voor een sympathieke maar licht onnozele held, die geen idee heeft waar hij aan begint. Thekla Reuten speelt de mooie en scherpzinnige freule Roëll, die tijdens haar onderzoek duidelijk onder de indruk raakt van de nieuwsgierige dokter – tot afgrijzen diens verloofde. Naast het mysterie zitten er dus ook genoeg persoonlijke noten in het knap geweven verhaal.

Een groot applaus verdient vooral wijlen Jacques Commandeur, die schittert als de gekwelde maar deftige oude Patiënt nummer 4, die door iedereen voor gek versleten wordt. Acht afleveringen lang weet hij de kijker te boeien vanaf het moment dat hij in beeld komt, wanneer hij via dromerige flashbacks vertelt over Alexanders leven aan het koninklijk hof in de 19e eeuw. En steeds blijft de vraag: Hoe weet hij dit alles? Was hij een ingewijde hoveling, of is hij meer dan dat?

Naarmate Giltay en Eveline dichter bij de waarheid komen, blijken er mensen te zijn die liever niet de onderste steen boven zien komen. Verschillende gevaarlijke individuen – die de informatie verborgen willen houden, dan wel voor hun eigen doeleinden willen gebruiken – zullen er alles aan doen om de beiden te stoppen. In het uiterste geval zullen zij er niet voor terugschrikken om hen – samen met Patiënt nummer 4 – voor altijd het zwijgen op te leggen.

Dankzij de uitstekende regie en de nauwkeurig gedoseerde plotlijn kan deze serie zelfs bij een tweede keer kijken ongelofelijk boeien. Bovendien oogt de serie door de prachtige locaties en zorgvuldig gekozen kostuums na twintig jaar eigenlijk nauwelijks versleten. Goed, het tempo ligt een stuk lager dan je gemiddelde Netflix-special. Maar eerlijk gezegd hou ik daarvan. Zo krijgt ieder karakter genoeg tijd om zich echt te ontwikkelen, en krijg je als kijker de tijd om serieus na te denken over het complot, dat zo ongeveer naadloos in elkaar past.

Wij Alexander is dus een superspannende en historisch interessante thriller, die ons de boeiende vraag voorlegt: Wat als…? Uiteraard ga ik hier de uitkomst niet verklappen, maar ik nodig jullie van harte uit om de serie zelf te gaan bekijken. Een mooie DVD-boxset is te koop via bol.com. En voor wie niet kan wachten, is de serie ook integraal te vinden op YouTube. Maar dat heb je uiteraard niet van mij…

Ik zit alweer klaar voor de volgende aflevering! Eerst even de thee opgieten.