Afgelopen najaar herontdekten Mr. W en ik de bekroonde BBC-serie The Barchester Chronicles uit 1982. Deze tv-serie is gebaseerd op de eerste twee delen van een populaire Victoriaanse boekenreeks, geschreven tussen 1855 en 1867 door Anthony Trollope. We beleefden zeven heerlijke avonden vol smeuige dialogen, geveinsde formaliteiten en dubbele spelletjes, tegen een achtergrond van beeldige luifelhoedjes, crinolines en hoge hoeden.

Moderne Netflix-series zijn negen van de tien keer niets voor mij: verwarrend snel gesneden actiescènes, karakters die in een flits worden geïntroduceerd en net zo snel weer worden afgevoerd, en onderkoelde dialogen die zonder pardon worden afgebroken. Nee, doe mij maar een Victoriaans verhaal, met bijbehorend ritme.

The Barchester Chronicles stamt alweer uit 1982, en dat betekent dat het tempo naar huidige maatstaven nogal traag is. Maar dit past juist uitstekend bij de sfeer van de oorspronkelijke Victoriaanse romans. Per scène lijkt er misschien niet zo veel te gebeuren, maar de levensechte karakters en gelaagde dialogen blijven je nog lang bij nadat je de tv hebt uitgezet. De serie is dus ideaal om een paar avonden helemaal weg te kruipen in een andere wereld.

In zeven afleveringen volgen we de beslommeringen van Mr. Septimus Harding (Donald Pleasence), de vriendelijke oude beheerder van een klein gasthuis met twaalf oude mannen. Deze bejaarde heren rekenen voor hun rustige oude dag op de vrijgevigheid van de lokale kerk. Mr. Harding leeft zelf ook in alle rust in het naastgelegen parochiehuis, samen met zijn jongste dochter Eleanor. Daar wijdt hij zijn tijd aan het werk van God, het helpen van de armen, en het spelen op zijn geliefde cello. Zware arbeid is het niet.

“Invited? We must organise a prior engagement as quickly as possible.” – Mrs. Grantly

Deze vredige status quo wordt echter ruw verstoord, wanneer hervormingsgezinde journalisten vraagtekens stellen bij de vriendjespolitiek en zelfverrijking binnen de Anglicaanse Kerk. En dat is niet helemaal zonder reden: De parochie van Barchester is nogal een familiebedrijf. Mr. Hardings schoonzoon is Archdeacon Grantly (Nigel Hawthorne), die zelf weer de zoon is van de bisschop. Zoals men al eeuwen gewend is, schuift men elkaar belangrijke posities toe, die een riant inkomen beloven tegen een minimale hoeveelheid inspanning.

Het mooie is dat onze hoofdpersoon, Mr. Harding, zelf wel degelijk open staat voor de kritische stemmen. Hebben zij niet eigenlijk gelijk, en heeft hij ondanks al zijn goeie bedoelingen niet te geriefelijk geleefd? Zou het niet christelijker zijn om zijn positie neer te leggen?

De zaak wordt extra lastig wanneer de grote baantjescarrousel aan een nieuw rondje begint. De oude bisschop overlijdt, en er moet dus een opvolger komen. Dit wordt ene Mr. Proudie (Clive Swift). Hij heeft echter een griezelig bazige echtgenote (Geraldine McEwan) en een ambitieuze, konkelende kapelaan, Mr. Slope (Alan Rickman). De nieuwe bisschop blijkt een willoze man zonder ruggengraat, die zich het liefste voegt naar de wensen van zijn vrouw. Met haar gevleugelde inleiding “My Lord the bisshop is of the opinion – and I fully agree with him…” weet zij steevast de zaken in Barchester naar haar wil te vormen.

“I am always equally adverse to impropriety of conduct of every description.” – Mrs. Proudie

Ondertussen heeft de ogenschijnlijk vrome Mr. Slope zijn oog laten vallen op het vrouwelijk schoon in Barchester. Hij besluit zijn kansen te spreiden tussen twee dames: Eleanor, de dochter van Mr. Harding, en Madeline Neroni, een mysterieuze schone die net vanuit Italië naar Engeland is teruggekeerd. Laatstgenoemde dame weet zichzelf wel te redden, maar Eleanor voelt zich klemgezet tussen Slope’s attenties aan de ene kant, en de afkeuring van Dr. Grantly en haar vader aan de andere kant. En dan volgen niet één, niet twee, maar zelfs drie huwelijksaanzoeken. Een vrouw heeft het er maar druk mee.

Omdat The Barchester Chronicles op twee romans is gebaseerd, is het soms even opletten om de verhaallijn te volgen. Interessante nieuwkomers in aflevering 3 zijn de familie Stanhope. Deze bestaat uit een aartsluie vader en zoon, en twee dochters. De oudste, Charlotte, raakt bevriend met Eleanor. De jongste dochter is bovengenoemde Madeline Neroni, die weliswaar door een verlamming niet mobiel is, maar die de schaakstukken op het bord van Barchester met briljante mensenkennis voortbeweegt. Toch is zij niet harteloos. Op haar eigen manier probeert ze het leven van haar vrienden te verbeteren, en schurken als Mr. Slope door middel van hun eigen dwaasheid te ontmaskeren.

En dan is er nog broer Ethelbert ‘Bertie’ Stanhope; een vriendelijk ogende jongeman met matige talenten en nul doorzettingsvermogen. Zijn karakter biedt een interessant inkijkje in de Victoriaanse samenleving. Bertie is verkwistend, lui, en nergens werkelijk in geïnteresseerd. Toch heeft hij één compenserende eigenschap: Hij is zo nonchalant, dat hij altijd de waarheid vertelt. Huichelachtigheid is hem vreemd; op deze manier bekritiseert hij onvermoed een maatschappij die overmatig veel waarde hecht aan perfecte omgangsvormen en uiterlijke schijn.

Goedbeschouwd draait The Barchester Chronicles vooral om het quasi-politieke en persoonlijke gekissebis binnen de kerkelijke gemeenschap van een fictief stadje. Zoals wel vaker bij Britse series is de verhaallijn ook hier ondergeschikt aan snedige dialogen, listige uitspraken en geraffineerde dubbele bodems. Deze worden gedragen door een geweldige set acteurs, waaronder Nigel Hawthorne (bekend van Yes, Minister), Geraldine McEwan, en Alan Rickman. Bisschop Proudie wordt gespeeld door Clive Swift, die later Richard in de serie Keeping Up Appearances (Schone Schijn) zou spelen. Helaas voor de bisschop is zijn vrouw véél erger dan Hyacinth Bucket…

Zoals we van BBC-klassiekers mogen verwachten zijn de sets, de locaties en de kostuums van ontzettend hoog niveau. Alles aan de aankleding is correct, maar vooral subtiel, zodat de snedige zinnen en smakelijke karakters van Trollope’s originele werk altijd op de voorgrond blijven.

Door Trollope’s gevatte typeringen krijgen we een interessante blik op het dagelijks en geestelijk leven op het Engelse platteland in het midden van de 19^e eeuw. Eeuwenoude gewoontes en levensvisies moesten in rap tempo plaats maken voor alle vernieuwing en onrust van de moderne, industriële samenleving. Wat was de plaats van de traditionele kerk in deze nieuwe tijd? Wat was de toekomst van de mannen die carrière hadden willen maken binnen dit eeuwenoude instituut? Werd het voor de upper classes eervol om daadwerkelijk zelf  voor je inkomen te werken? En wat betekende liefdadigheid voor een groeiende, zelfbewuste middenklasse?

“What is this extraordinary notion that we should actually do some work in exchange for the money the church pays us!” – Mr. Stanhope

Mr W. en ik hebben bijzonder genoten van The Barchester Chronicles. Het is een rustige, kalme serie. Te rustig misschien, voor sommigen. Maar als je er de tijd voor neemt zal de serie je vervoeren naar een tijd van formele theebezoekjes met smakelijke ontmoetingen, prachtige damesmode, witty humor en verbale dolkspelletjes. Het summum van Victoriaans vermaak, dus!

De serie heeft mij geïnspireerd om wat meer van Anthony Trollope te gaan lezen. Ik begin bij The Warden, maar in totaal horen er zes verhalen bij de The Chronicles of Barsetshire.

Een fijn vooruitzicht: lekker lezen onder het genot van een kopje lavendelthee.

---

Tip: The Barchester Chronicles is verkrijgbaar op DVD, onder andere bij bol.com.