In mijn vorige blog heb ik jullie al kunnen meenemen op een tour door de prachtige victoriaanse woning van Punch-cartoonist Linley Sambourne (1844-1910). De kamers waarin gasten ontvangen werden, zijn overweldigend mooi én vol. Vandaag laat ik de privévertrekken zien; en vertel ik jullie over een geheim van Linley, dat hij zijn hele leven voor zich hield.

Linley en zijn vrouw Marion hadden de vertrekken op de begane grond en de eerste verdieping zeer smaakvol ingericht. In veel victoriaanse huishoudens trok dat echter zo’n wissel op het huishoudbudget, dat daarom de slaapkamers erg sober waren.

Ook de Sambournes moesten vaak goed op hun financiën letten. Waar Marion er alles aan deed om de balans in het zwart te houden, gaf Linley maar wat graag geld uit aan paarden, fotografie en woonaccessoires. Marions dagboek staat dan ook vol met geldzorgen, hoewel ze zelf ook wel van shoppen hield.

Je zou door deze situatie dus kunnen denken dat de bovenverdiepingen voor privégebruik uit financiële overwegingen wat spaarzamer zijn ingericht. Maar dat valt eigenlijk wel mee: De twee kamers die gebruikt werden door het echtbaar zelf en hun volwassen zoon Roy zijn elegant ingericht, zonder dat het lijkt alsof er op zaken is beknibbeld. En ook de badkamer kun je zeker bijzonder noemen.

De master bedroom

De bovenverdieping is overigens ook dat deel van het huis, dat na de dood van Linley, Marion en Roy nog het meeste veranderd is. Zo is in de grote slaapkamer al het meubulair authentiek, aangekocht na een grote renovering in 1899, maar zijn in de 20^e eeuw nog alle behang en stoffering vernieuwd. Er hangt nu weer Morris-behang, zoals ook vóór 1899, maar het is wel een beetje jammer dat we niet de volledige renovatie van 1899 kunnen zien. Ik vind het zelf wel een hele mooie kamer, zeker met het glas-in-lood.

In de hoek zie je trouwens een wastafel, die er ook al was toen de Sambournes hier leefden. In het begin was er alleen koud water, maar gezien de twee kraantjes zal er vanaf 1899 koud én warm water beschikbaar zijn geweest.

In de tijd van Linley en Marion was zo’n luxe sanitaire voorziening echt een moderne toevoeging, maar Marion was er niet dol op. De pijpleidingen waren toen nog niet zo stevig als tegenwoordig, en ze wist zeker dat ze ziek zou kunnen worden van de geuren die uit zo’n afvoerputje konden komen. Een ouderwetse lampetset had misschien beter bij haar gepast.

Want ook al had Marion een wastafel (en was er op de gang een badkamer), als het ging om een grote wasbeurt waste ze zichzelf tussen 1874 en 1899 gewoon staande voor het haardvuur, met warm water dat naar haar slaapkamer omhooggedragen werd. Mannen en vrouwen deelden geen badkamer; dat was onfatsoenlijk, blijkbaar ook binnen het eigen gezin.

De kamer van Roy

Zoon Roy trouwde nooit, en bleef daarom thuis wonen. Het is niet duidelijk wanneer hij van de kinderkamer zijn intrek nam de logeerkamer, maar hij zou de kamer tot zijn dood in 1946 blijven gebruiken. Toch heeft hij er niet veel aan veranderd in de 20^e eeuw, omdat hij het huis van zijn ouders zoveel mogelijk wilde behouden.

De kasten zijn uit 1877, en de rest van de meubels werden aangeschaft bij de herdecoratie van 1899. Het viel me op dat de kamer ondanks de donkere meubels mooi licht is, en dat het bronzen bed hetzelfde is als dat van zijn ouders. Overigens heeft deze kamer geen wastafel met stromend water, maar alleen een charmante lampetset om jezelf bij te wassen.

De badkamer

Er was dus wel degelijk een badkamer in huis, die gebruikt werd door de mannen. En in deze badkamer is er iets bijzonders aan de hand. Helaas is alleen het bad nog origineel, en zijn de andere badkamermeubels bij een restauratie in de jaren 1980 gebplaatst. Maar het bad heeft een verhaal.

Linley Sambourne liet het originele bad verwijderen en een speciaal marmeren ervoor in de plaats brengen. Hierdoor kreeg de badkuip een dubbele functie: Het diende voor Linley’s koude baden in de ochtend, maar bovendien tegelijkertijd als een chemicaliënbad voor het ontwikkelen van zijn foto’s! Daarvoor heeft dit bad dan ook een houten plank, die je op kunt klappen. Wanneer Linley de badkamer in gebruik had als doka, konden de chemische stoffen en fotobakjes op die plank staan. Heel handig!

Het is trouwens maar goed dat Linley alleen koude baden kon nemen. Marmer koelt namelijk snel af. Toen achterkleinkind Lord Snowdon in het midden van de 20^e eeuw daar een bad nam, moest het bad eerst met warm water gevuld worden om het op te warmen. Daarna werd het leeg gehaald, en opnieuw gevuld. Niet echt praktisch dus, voor een dagelijkse wasbeurt.

De studio van Linley Sambourne

In de eerste periode van hun huwelijk had Linley in huis geen ruimte voor een eigen werkkamer. Die kwam er pas in 1898 toen dochter Maud uit huis ging, namelijk in de derde kamer op zolder, die voorheen de nursery was. Helaas is deze kamer volledig vanaf een foto gereconstrueerd, en dus niet meer zo authentiek als de andere kamers. Toch vond ik hem interessant om te zien, met de mooie fotocamera in de hoek!

Linley en zijn geheime hobby

Linley Sambourne was dus cartoonist bij Punch, maar hij is ook bij het moderne publiek bekend geworden om zijn fotografie. Hij moest voor zijn cartoons altijd tekenen onder tijdsdruk, en had niet altijd een benodigd model beschikbaar. Daarom maakte hij graag foto’s van mensen in allerlei poses en kostuums, om ze later in zijn tekeningen te kunnen gebruiken.

Er is echter één opvallend feitje aan zijn foto’s: Hij maakte in het geheim zeer veel naaktfoto’s van vrouwelijke modellen. Onder het kunstenaarssmoesje ‘Het perfecte naakte lichaam is nodig voor mijn vak’ kon hij deze foto’s maken, maar uit de stijl van de kiekjes blijkt toch wel, dat ze eerder erotisch dan nuttig van aard waren. Bovendien is het op zijn minst miraculeus te noemen dat hij mannen wel met kleding, en vrouwen niet met kleding kon portretteren…

Door de moderne toeschouwer wordt er meestal om gegniffeld, maar eigenlijk was zijn geheime vrijetijdsbesteding geen fraaie hobby. Zowel voor huidige als toenmalige maatstaven was het maken van pornografische plaatjes zonder medeweten van je partner niet passend binnen een relatie. En bovendien maakte Linley het wel heel bont: Terwijl zijn vrouw van niets wist en bijvoorbeeld op bezoek was bij familie, smokkelde hij modellen het huis binnen om hen naakt te laten poseren in háár morning room, en op háár delicatie theetafeltjes. Het is de vraag of Marion hier ooit iets van gemerkt heeft, maar haar dagboeken geven wel aan dat ze vond dat hij te veel met zijn hobby bezig was.

Daarnaast vraag ik me ook af hoe rampzalig het voor de maatschappelijke status van Linley – en daarmee gelijk zijn hele gezin – moet zijn geweest, als deze geheime activiteiten al tijdens zijn leven zouden zijn uitgelekt. En hoe verklaar je de aanwezigheid van een ‘onfatsoenlijk naaktmodel’ op de trappen van je nette victoriaanse rijtjeshuis? Met zijn hobby nam Linley duidelijk een risico, waarvan de gevolgen niet te overzien zouden zijn geweest.

Gelukkig voor Linley, en ook voor Marion en de kinderen, hebben de foto’s nooit hun sociale leven overschaduwd. Gedurende hun hele leven is het hen gelukt om telkens een stapje hoger op de ladder te komen. Bij zijn geboorte was hij “nauwelijks een gentleman”; dus hij zou er vast trots op zijn geweest dat zijn achterkleinzoon trouwde met Prinses Margaret, de zus van Koningin Elizabeth II.

Ook 18 Stafford Terrace bezoeken

Jullie kunnen je voorstellen dat de vondst van dit victoriaanse pand één van de hoogtepunten van onze reis was! Wil je ook dit bijzondere huis bezoeken? Het Linley Sambourne House, of simpelweg 18 Stafford Terrace is geopend voor het publiek op woensdag, zaterdag en zondag. Met enige regelmaat zijn er zelfs rondleidingen met acteurs! Maar let op: Van half juni tot en met september is het huis echter volledig gesloten voor onderhoud. Voor meer informatie kun je de website van het museum bezoeken.

Ik ga maar weer eens thee zetten. Originele Twinings Earl Grey. Uit de Londense winkel, uiteraard.

---

Met dank aan de medewerkers van het 18 Stafford Terrace-museum voor het verlenen van hun toestemming om foto’s te maken met mijn mobiele telefoon, en hun enthousiaste en interessante verhalen.

Voor het schrijven van dit blog heb ik de volgende bronnen gebruikt:
Shirley Nicholson: A Victorian Household – Based on the Diaries of Marion Sambourne (2010).
D. Robbins, R. Suleman en P. Hunter: Linley Sambourne House, 18 Stafford Terrace, Kensington  (RBKC 2017).
Edward Linley Sambourne op Wikipedia.org.